Sosyal Güvenlik Kurumuna bağlı olan sigortalı işçilerin yaşamış oldukları durumlar hakkında çalışan şikâyetleri, hem işverenler tarafından hem de işçiler tarafından yapılmaktadır. Çalışan kişilerin haklarını aramaları kapsamında 4857 sayılı İş Kanunu’na göre, çalışan işçi işyeri ile sorun yaşaması halinde şikâyette bulunma hakkı bulunmaktadır.
Peki, SGK işçi şikayeti nereye ve nasıl yapılır konusunu merak edenler, şikâyette bulunmak isteyenler ne yapmalıdır diyenler için, şikâyette bulunabilecek birkaç başvuru merkezi bulunmaktadır. Kişilerin bu kanallar üzerinden şikâyet işlemlerini gerçekleştirebilirler. Söz konusu kanallar ise ALO 170 numaralı hattı ve Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi olan CİMER üzerinden yapılmaktadır.
SGK İşçi Şikâyeti Nedir?
Sosyal Güvenlik Kurumu işçi şikayetleri kapsamında, işçilerin çalışmış oldukları işyerlerinde görmüş oldukları haksızlık ve sigortasız çalıştırılma gibi durumlarda müracaat edebilecekleri ilgili şikâyet kanallarını işçiler ve işverenler için geliştirmiştir. Sosyal Güvenlik Kurumu, yalnızca işçiler tarafından yapılan şikâyetleri değil, işverenlerin de işçileri ile yaşamış olduğu sorunlar ve sıkıntılar için şikâyette bulunabilme hakkı tanımıştır.
İşçilerin, sigortasız olarak çalışması ya da sigorta primlerinin eksik ödenmesi gibi durumlarda haklarını talep edebilmeleri ve suç işleyen işveren için ceza işlemi başlatılmasını sağlayabilir. İşçilerin hakları Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından korunmakta olup, haksızlık ve kötü muamele karşısında müracaat edilebilecek ilgili kurum Sosyal Güvenlik Kurumu olacaktır.
İşçiler, işyerinde görmüş oldukları kötü muamele, haksızlık ya da sigortasız çalıştırılma kapsamında ALO 170 hattını arayarak ya da CİMER’e başvuru yaparak haklarını talep edebilmektedirler. Şikâyet işleminin ardından yetkililer tarafından hukuki olarak inceleme başlatılacaktır.
SGK İşçi Şikâyeti Hangi Durumlarda Yapılır?
SGK sigorta kolları üzerinde yer alan işçi düşük ücret üzerinden sigortalı olarak gösterilme ya da eksik prim günü üzerinden gösterilme, meslek hastalığı ya da iş kazaları durumlarında şikâyette bulabilir. İşçi şikâyetini, SGK Müdürlüğü’ne iletebilir.
SGK işçi şikayetleri ise şu durumlarda yapılmaktadır,
- Sigortasız eleman çalıştıran işyerini,
- Düşük ücret vererek gerçek ücretin yansıtılması halinde,
- Meslek hastalığı ve iş kazaları için
İşçinin bağlı olduğu Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü ya da Merkez Müdürlüklerine şikâyet başvurusu yapılmaktadır.
SGK İşçi Şikâyeti Nasıl Yapılır?
SGK kapsamında işçi şikayeti şu yollar ile yapılmaktadır:
- ALO 170 numaralı hattın aranması. ALO 170 hattı 4857 Sayılı İş Kanunu kapsamında görevde olan işçiler için hizmet veren hattır.
- ALO 170 hattı işçi ve işveren anlaşmazlığı halinde dava işlemlerinden önce arabuluculuk yapmaktadır.
- ALO 170 hattı üzerinden, eleştiri, ihbar, şikayet, soru, öneri ve talep hizmetleri alınabilmektedir.
ALO 170 hattı dışında, SGK resmi internet sayfası üzerinden online olarak şikâyet işlemleri de gerçekleştirilebilmektedir.
Ayrıca işçinin ikamet ettiği il ya da ilçenin Sosyal Güvenlik Kurumu’na şikâyet dilekçesi ile ihbar ve şikâyet işlemlerini halledebilir.
Şikâyette bulunulacak işyerinin unvanı ve adresi SGK’ya iletilmelidir.
Şikâyette bulunan işçi geriye dönük sigorta ve primlerinin tamamlanması için hizmet tespitinin yapılmasını da istemelidir. Bu hususta Hizmet Tespiti davası açılmalıdır.
SGK İşçi Şikâyeti Nereye Yapılır?
SGK işçi şikâyetleri için müracaat işlemleri için öncelikle hangi konularda şikâyette bulunulması gerektiği kesinleştirilmelidir. Bu kapsamda,
Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüklerine şikâyet işlemleri için sebepler şunlardır:
- İşten ayrılmış olan kişiler,
- İş akdinin feshedilmesi,
- İşten çıkarılma,
- Ücret eksikliğinin tamamlanması,
- Fazla mesai alacaklar,
- İşsizlik ödeneği alacaklar,
- Kıdem ve ihbar tazminatı alacaklar gibi konularda müracaat edilebilecektir.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Teftiş Grup Başkanlıklarına şikâyet işlemleri için sebepler şunlardır:
- İş sözleşmesi bitmeden işten çıkarılma,
- İşyerinde mobbing gören kişiler,
- Sigortasız olarak çalıştırılma ya da düşük ücret üzerinden sigorta gösterimi yapılması,
- Toplu işten çıkartma ya da iş sağlığı güvenliğinin sağlanmaması halinde şikâyetlerini yapabilirler.
SGK İşçi Şikâyet Hattı Var Mı?
İşçiler işyerlerinde yaşamış oldukları sıkıntılar için şikâyette bulunmak istemeleri halinde işçi şikayet hattı olarak ALO 170 ve CİMER kullanılmaktadır.
ALO 170 hattı:
- İşçilerin işverenlerini ve işyerlerini şikâyet edebilecekleri bir hattır.
- Bu hat üzerinden yapılan şikâyetler kanuni yollar üzerinden araştırılır.
- SGK kapsamında olan işyerleri için bu hat kullanılmaktadır.
CİMER üzerinden işçi şikâyeti:
- Cumhurbaşkanlığına bağlı olan bir şikâyet hattıdır.
- CİMER üzerinden yapılan şikâyetlere hızlı bir şekilde geri dönüş sağlanır.
- CİMER üzerinden hem işçiler hem de işverenler şikâyette bulunabilmektedir.
- Ayrıca işverenler genel sistem ilerleyişi kapsamında da şikâyette bulunabilirler.
SGK Sigortasız İşçi Çalıştırma Şikâyeti Nasıl Yapılır?
İşverenlerin çalışanlarını sigortasız olarak çalıştırması hukuki olarak yasaktır. Çalışanların sigortasız çalışması halinde şikâyet işlemleri SGK bünyesine yapılır.
Bu işlemler ise,
- Telefon,
- Online olarak,
- Dilekçe yolu ile işçilerin sigortasız olarak çalıştırıldıklarına dair şikâyette ve ihbarda bulunulabilir.
Bu kanallar üzerinden SGK işçi şikayetleri nereye, nasıl yapılır konusu hakkında merak edilenler hakkında bilgi alınabilir ve sigortasız çalışanlar haklarını öğrenebilirler.
Sigortasız İşçi Çalıştırma Cezası Ne Kadar?
İşverenlerin bünyesinde çalıştırdığı her bir işçi için sigorta yapması mecburi bir işlemdir. İşverenlerin çalışanlarına sigorta yapmaması halinde ödeyecek oldukları ceza miktarı, asgari ücret üzerinden hesaplanmaktadır. Sigorta girişi bildirilmemiş her bir işçi için iki asgari ücret ceza ödenir.
Bu cezalar, bildirilmeyen her bir ay için artmaktadır. Bunlara ek olarak, bilanço kapsamında defter tutuma zorunluluğu bulunan ve defter tutuma yükümlülüğü bulunmayan işverenlerin ödemeleri gereken cezalar da bu kapsamda değişiklik göstermektedir. Mahkeme kararı ya da SGK müfettişinin teftişi doğrultusunda sigortasız işçi çalıştırıldığı tespit edilmesi halinde para cezaları değişiklikler gösterebilmektedir.
Sigortasız İşçi Çalıştırana Hapis Cezası Var Mı?
Sigortasız olarak personel çalıştıran işverenler için hapis cezası işlemi olup olmadığı merak edilmektedir. Sigortasız personel çalıştıran işverenler için para cezası ve diğer ceza işlemleri uygulanmakta olup hapis cezası uygulanmamaktadır.
İşverenlerin sigortasız personel çalıştırması halinde alacakları cezalar ise şunlardır:
- İşverenlerin 1 ay boyunca sigortasız işçi çalıştırmaları halinde, işe giriş bildirgesi kapsamında 2, aylık prim hizmet belgesi kapsamında da 2 olarak toplam 4 asgari ücret üzerinden ceza alır.
- Kayıt dışı olarak işçi çalıştırılması halinde ücret bordrosu gösterilmediği için işverene yarım asgari ücret cezası eklenmektedir.
- İşverenin işçiyi yasal deftere kaydetmemesi halinde yarım asgari ücret cezası daha eklenir.
- İşverenin 1. sınıf tüccar olması halinde bilanço esasına göre defter tutulmaktadır. Bu kapsamda defter tutan işverenler sigortasız işçi çalıştırması halinde 38 asgari ücret cezası ödemekle yükümlüdürler.
- İşverenlerin 2. sınıf tüccar olmaları halinde işletme hesabı esasında defter tutulur. Bu kapsamda defter turan tüccarlar sigortasız işçi çalıştırmaları halinde 32 asgari ücret cezası öderler.
- Defter tutma zorunluluğu olmayan işverenlerin sigortasız işçi çalıştırması halinde 29 asgari ücret cezası öderler.
- Sigortasız olarak çalıştırılan işçinin iş kazası, meslek hastalığı ya da işçinin hastalanması halinde işçinin hastane maliyetleri ve diğer maliyetleri işveren tarafından ödenmesi gerekmektedir.
- Sigortasız işçi çalıştıran işyerleri için işverenin teşviklerden yararlanma hakkı 1 yıl süresinde kaybedilmiş olur.
- Çalıştırılan personel ile ilgili belgelerin ve bildirgenin zamanında bildirilmemesi halinde işveren idari para cezası ödemekle yükümlüdür.
Sigortasız Çalışan İşçi Ceza Alır Mı?
İşverenleri tarafından sigorta kayıtları yaptırılmayan sigortasız personeller için ceza alma durumu bulunmamaktadır. SGK düzenlemelerince işçi korunmaktadır ve sigortasız olarak çalıştığı süre kapsamında hâlihazırda bir mağduriyet durumu bulunmakta olduğu için herhangi bir ceza işlemi yapılmamaktadır. Sigortasız çalışan değil, sigortasız çalıştıran işveren ceza almaktadır.
Sigortasız Çalıştırılan İşçiye Çalışma Süresi Prim Olarak Eklenir Mi?
İşverenleri tarafından sigortasız olarak çalıştırılan işçiler, sigortasız çalışma süreleri için prim ödemesi yapılıp yapılmadığı konusu merak edilmektedir. Sigortasız olarak çalışan işçinin geriye dönük ödenmeyen primlerini alabilme işlemleri zorlu bir süreç içerisinde gerçekleşmektedir.
Sigortasız olarak çalışan işçinin SGK İl Müdürlüklerine sigortasız çalıştıklarına dair yazılı olarak başvuruda bulunmaları ya da Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı merkezinin aranması gerekmektedir. Yazılı başvurunun ardından, SGK müfettişleri, işçinin sigortasız olarak çalıştığı işyerinde inceleme yapar.
Bu inceleme, işçinin işyerinde çalıştığı süre içerisinde gerçekleşirse sigortasız çalışma tespiti kolaydır. İşçinin sigortası söz konusu süre kapsamında başlatılır ve müfettişler tarafından işyeri evrakları ve diğer çalışan işçilerin beyanları doğrultusunda, şikâyette bulunan işyerinde çalışan işçinin geçmiş yıllardaki sigorta hakları verilmektedir.
Söz konusu inceleme kapsamında yalnızca şikâyette bulunan işçi değil, aynı işyerinde çalışan sigortasız işçiler de haklarını geri alabiliyorlar.
Günümüzde 4 milyona yakın sigortasız işçi çalıştırılmaktadır. Sigortasız olarak çalışan işçiler, Sosyal Güvenlik Kurumu’na şikâyette bulunmalı ve haklarını talep etmelidir. İşverenler çalışanlarına ilk iş günü itibari ile sigorta girişi yapmak zorundadır.
Sigortasız olarak çalışan işçinin, çalıştığı süre içerisinde şikâyet işlemi yapması halinde sigorta kapsamına alınacak ve incelemeler sonucunda geriye dönük ödenmeyen sigortası da iade edilecektir. Peki, sigortasız olarak çalışan işçinin işyerinden ayrıldıktan sonra sigorta hakkı talep etmesi ve çalıştığı süre için prim ödemesi alabilme konusu nasıl ilerliyor diye merak eden pek çok kişi bulunmaktadır.
Böyle bir durumda sigortasız olarak çalışan ve işten ayrılan kişiler sigorta hakkı talep edebileceklerdir. Bu işlem ise, işten ayrıldıktan sonraki 5 yıl içinde hizmet tespit davası açılabilmektedir. Hizmet tespiti, sigortasız çalışanın söz konusu işyerinde çalıştığına dair tespiti kapsamaktadır. Hizmet tespiti işlemi kolay bir işlem değildir.
Bu kapsamda Sosyal Güvenlik Kurumu müfettişleri ilgili işyerine gelerek, işe giriş çıkış kaydı ve işyerinde verilen ücret gibi belge incelemeleri yapar. Bu kapsamda da bazı sıkıntılar bulunmaktadır. Eğer işveren sigortasız olarak çalıştırdığı işçinin maaş ödemesini kayıt altına almamış, elden ödeme yapmış ise hizmet tespiti işlemi için maaş ödeme kanıtı bulunamayacaktır. Böyle bir durumda SGK müfettişleri ellerinde bir kanıt olmadan yalnızca diğer çalışanların tanıklığı ile işlem başlatılamıyor.
Bu kapsamda sigortasız işçinin geriye dönük sigorta ödemelerini alabilmesi için Hizmet Tespit davası açması ve SGK müfettişleri tarafında gerekli incelemelerin yapılması gerekmektedir. sigortasız çalışan işçinin işten ayrılması halinde geriye dönük sigorta ödemeleri için SGK’ya sigortasız olarak çalıştığı sürenin tarihlerini vermesi gerekmektedir.
Sosyal Güvenlik Kurumu 60 günlük inceleme başlatacaktır. Bu inceleme kapsamında sigortasız çalışanın, işyerinde sigortasız olarak çalıştığına dair kanıtın bulunması ve tespitin yapılması halinde geriye dönük ödenmeyen sigortası için hak kazanacaktır. Eğer inceleme kapsamında herhangi bir tespit bulunamazsa sigortasız çalışanlar geriye dönük sigortalarını alamayacaklardır.
Bu yazı kapsamında SGK işçi şikâyetleri nereye, nasıl yapılır konusu incelenmiş olup, sigortasız olarak çalıştırılan işçilerin ilgili kuruluşlara müracaatta bulunması ve haklarını talep etmesi kapsamında bilgi verilmiştir. Ülkemizde pek çok sigortasız çalışan işçi bulunmakta olup işçiler, sigortasız olarak çalıştırmanın cezai işlemleri hakkında eksik bilgilere sahiptirler. Sigortasız olarak işçi çalıştırmak yasal olarak söz konusu olmamakla birlikte sigortasız işçi çalıştıran işyerlerinin ve işverenlerin ilgili kurumlara şikâyet edilmesi gerekmektedir.
219 Yorumlar