Salgından dolayı uzaktan (evden) çalışanların hakları nelerdir ? Özellikle salgının başladığı dönemden itibaren çalışanların virüs kapmaması, salgından etkilenmemeleri için pek çok işletme evden çalışma yöntemine geçti. Uzaktan ya da evden çalışma konusunda da çalışanların ve işverenlerin aynı yükümlülükleri ilgili iş kanununa göre devam etmektedir.
Uzaktan Çalışma Hakkında Yükümlülükler
Koronavirüs salgını nedeniyle uzaktan ya da evden çalışma yöntemleri yaygınlaştı. Özellikle teknolojinin gelişmesine paralel olarak pek çok sektör uzaktan çalışmayı uyguluyor. Bu kapsamda uzaktan çalışanlar, işlerini evlerinde yerine getirmektedirler. Konuyla ilgili ise çoğu zaman evden çalışma hakkında çeşitli sorunlar görülebilmektedir. Temel olarak evden çalışma ile işyeri çalışma arasında herhangi bir fark bulunmamaktadır.
Esas olarak 2016 yılında konuyla ilgili bir düzenleme yapmış ve iş kanununa uzaktan çalışma ile ilgili hükümler getirilmiştir. Buna göre iş kanununda yer alan ilgili maddelere göre; çalışanın işveren tarafından oluşturulmuş iş organizasyonu dahilinde iş görme edimini evinde ya da teknolojik iletişim araçlarını kullanarak işyerinin sınırları dışında yerine getirmesi üzerine kurulmuş iş ilişkisi olarak adlandırılmıştır. Uzaktan çalışma temeline göre yapılacak olan iş sözleşmesinde, işin tanımı, yapılma şeklinin, işin süresinin ve yeri, ücret ya da ücretin ödenmesine ilişkin olacak etmenler de işveren tarafından sağlanacak ekipman ve bunların korunmasına yönelik olan yükümlülükler ile işveren ve çalışanın iletişim kurmasına yönelik genel ve özel çalışma şartlarından oluşmaktadır.
Çalışanlar Farklı Muameleye Tabi Tutulmaz
Bu kapsamda uzaktan çalışanlar için normal işyerinde çalışanlar için aynı haklar söz konusudur. Esaslı bir neden olmadıkça, salt iş sözleşmesinin niteliğinden dolayı emsal olan çalışana göre farklı işlemlere tabi tutulamazlar. İşveren ile emsal çalışanlar arasında sadece uzaktan çalışma sözleşmesinin olmasından ötürü farklı bir ücret ödemesi de yapılamaz. Veya normal çalışma yapılıyorken sonradan uzaktan çalışmaya geçilmesi konusunda ücretten indirim gibi bir durum söz konusu değildir. Emsal çalışanlar için geçerli olan yan ödemeler, prim, ikramiye, sağlık sigortası gibi sosyal yardım ve haklardan uzaktan çalışanlar da aynı şekilde yararlanmaktadır.
Bu durumun uzaktan çalışanların hakları konusunda aleyhte bir durum yaratması halinde işveren hukuki sorumluluğu almak zorundadır. En sık görülen sorunların başında ise normal işyerinde çalışıyorken, uzaktan çalışmaya geçen işletmelerde yemek hakkı gelmektedir. Eğer iş sözleşmesinde çalışan yemek ücreti alıyorsa, uzaktan çalışma süresince de yemek hakkı maaşına yansıtılmalıdır. Başka bir deyişle, uzaktan çalışan kişi örneğin aylık 300 TL değerinde yemek ücreti alıyor ya da işyerinde yemek hakkından yararlanıyorsa, bu tutar maaşına yemek ücreti olarak yatırılmalıdır. Ticket gibi araçlar kullanılıyorsa, karta ücret yatırılmaya devam edilmelidir. İş sözleşmesine aykırı olarak davranılması halinde uzaktan çalışan kişinin sözleşmeyi haklı feshetme yetkisi olacaktır.
Yan Haklar ve Sağlık Hakları Aynı Şekilde Devam Eder
Uzaktan çalışma uygulaması için yemek hakkının yanında sağlık haklarının da aynı şekilde geçerli olduğu unutulmamalıdır. Örneğin uzaktan çalışan hasta olmuşsa, bu durumda rapor kapsamında dinlenme izni alabilmektedir. İşverenlerin bu noktada nasılsa evdedir şeklinde yaklaşma lüksleri bulunmamaktadır. Diğer bir önemli sorun da uzaktan çalışanların mesai saatlerinde görülmektedir. Evde oldukları için her zaman iş yapılabileceğini yine işverenler düşünmemeli, normal mesai saatleri hangi zaman aralığını kapsıyorsa, işverenler çalışanları için bu saat aralığını uygulamalı, eğer mesai saatlerinin dışında çalışılması talep ediliyorsa, bu durumda mesai ücretlerini maaşlarına yansıtmalıdırlar. Resmi tatil ya da dini tatillerde geçerli olan fazla ücret yansıtılması da yine uzaktan çalışma koşullarında geçerli olmaktadır.
