Kısa çalışma ödeneğinin süresi uzatılmışken, konuyla ilgili birtakım önemli sorunlar da meydana geliyor. Buna göre en yaygın sorunların başında kısa çalışma ödeneğinde tam mesai yaptırılan çalışanların yaşadıkları sorunlar bulunuyor. Tam mesai yapan kısa çalışma ödeneği kapsamındaki çalışanın ise durum hakkında birtakım yasal hakları bulunuyor.
Tam Mesai Yapan Çalışan Ne Yapabilir?
Öncelikli olarak kısa çalışma ödeneği kapsamında bulunan çalışanlar, hiçbir şekilde mevcut işyerlerinde tam zamanlı olarak çalıştırılamazlar. Kısmi süreler kapsamında kısa çalışmaya dahil olan kimseler de tam zamanlı olarak çalıştırılamazlar. Bu yüzden hem kısa çalışma ödeneği hem de kısa çalışmaya tabi olan çalışanların işyerlerinde bu durumlara dikkat etmeleri gerekmektedir.
Kısmi süreli kısa çalışma kapsamında olunan işyerlerinde, kısa çalışma olarak geçen süreye karşılık ödemeler işsizlik sigortası fonundan yapılmaktadır. İşveren de çalışanların fiilen çalıştıkları sürenin ücretlerini ödemekle yükümlüdür. Örnek vermek gerekirse, çalışma saatlerinin 3’te 1 oranında azaldığı söz konusuysa, bu durumda brüt ücretin 3’te 1’lik kısmına tekabül edecek yüzde 60 oranı kısa çalışma ödeneğinden işsizlik fonu kapsamında karşılanacaktır. Kısa çalışma hesaplaması yapmak için son 12 aylık brüt ücretin ortalaması temel alınmaktadır. Buna göre fiilen çalışılan süreye karşılık olarak da işveren tarafından net ücretin 3’te 2’lik kısmının ödenmesi yapılacaktır. İşverenlerin ayrıca çalışılmış günlere ait sigorta primlerini de yatırmaları gerekmektedir. Diğer yandan kısa çalışma devam ediyorken, çalışanlara salgın öncesindeki net ücretin de geçmesi olanaklı değildir.
Tam Mesai Çalışma Durumunda Yapılacaklar
Kısa çalışma kapsamında olan kimselerin tam mesai olarak çalıştırılması durumunda ise birtakım yasal hakları bulunmaktadır. Bu durumda öncelikle E-devlet sistemi üzerinden Sosyal Güvenlik Kurumu kayıtlarında yer alan hizmet dökümü listesinden aylık bazda kaç gün prim yatırıldığının kontrol edilmesi gerekmektedir. E-devlet üzerindeki SGK hizmet dökümü sistemine veriler geç düşebildiği için önceki ayın verilerini içinde bulunduğunuz ayın ortalarında kontrol edebilirsiniz. İş yerinde çalışma saatleri, ödenek kapsamında 3’te 1 oranında düştüyse bu durumda ayda 20 günlük prim yatırılması gerekmektedir.
Şayet prim hiç yatırılmamışsa ya da eksik yatırılmışsa, tam zamanlı mesai yapıldığı halde prim süreleri düşük çıkıyorsa, bu durumda iş sözleşmesini haklı fesih sebebi olacaktır. Başka bir yandan ise fiilen çalışılarak geçen süreler SGK’ya bildirilen süreden daha fazla ise bu durumda da ispat etmek koşulu ile bu durum da sözleşmeyi haklı fesih nedeni olabilecektir. Bu bakımdan unutulmaması gereken bir diğer nokta ise ev ortamından çalışanların durumudur. Salgın nedeniyle evden çalışan kişilerin de iş haklarında tam yetki bulunmakta ve normal çalışmadan hiçbir farkı bulunmamaktadır.
İşsizlik Ödeneğine Hak Kazanılır
Tam mesai çalıştırılması ya da primlerin eksik yatırılması haklı iş sözleşmesi feshi yarattığı için çalışan bu durumda kıdem tazminatı almaya hak kazanacaktır. Ayrıca işsizlik ödeneği de devam edecektir. Fakat kolayca işverenler fesih iddiasını kabul etmeyecekleri için bu durumda tam mesai olarak çalıştırılan kişinin mahkemeye başvuru yapması daha iyi olabilecektir. İş mahkemesine yapılacak başvuru sonucunda çalışanın haklı bulunması halinde, işsiz kalınmış süre ve toplam ödenek süresi temel alınarak, bu süreler sınırlı olmak kaydıyla geriye dönük işsizlik ödeneği almak da mümkün olacaktır.
İşten çıkılmak istenmiyorsa ve durum şartlarının iyileştirilmesi talep ediliyorsa bu durumda SGK il müdürlüğüne ya da İŞKUR’a başvuru yapmak mümkündür. Yapılacak inceleme sonucunda ilgili mevzuatta açıklanan süreler kapsamında çalışanların kısa çalışma ödeneği sürelerinde çalıştırılması karara bağlanacaktır. Ancak bunun için iş sözleşmesinin de askıda olmadığına dikkat edilmesi gerekmektedir.
