Vazife malullüğü ve ölen kişinin sigortası oluşturulması bakımından üçüncü kişinin sorumluluğu önemlidir. Bunun diğer anlamı Kamu yetkililerinin tahsis edeceği yardımlarına karşıt tebliğ edecek olmasıdır. Biz de bu yazımızda vazife malullüklerinde üçüncü kişilerin sorumluluklarını ele alacağız.
Üçüncü veya Diğer Kişilerin Anayasadaki Açılımı
Vazife malullüklerinde üçüncü kişilerin sorumluluklarını konusuna girmeden önce konumuzu biraz açalım, konumuzun temel bölümü buradan başlıyor. Anayasamız bunu şu şekilde açıklar:
MADDE 21 – Kamu da çalışan yetkililerin görevlerinin, üçüncü bir şahısın kastı ya da olayın içinde bulunması durumuyla malul, vazife malulü yahut harp malulü olması hallerinde bu şahıslara, ölürlerse hak sahibi olanlar, kanunların uygun gördüğü olanaklarca verilecek aylık ücretin başladığı zamandan itibaren ilk peşin para değerinin yarısı kadarından da kusuru oranlarınca üçüncü kişi sorumludur. Ayrıca bu parayı ödemekle yükümlüdür.Ama bu maddenin ilk kısmında belirtilmiş olan malullük, vazife malullüğü yahut harp malullüğü ya da ölüm olmuş halinin de bulunduğu, kamuda çalışan yetkililerin görevleri veya erlerin ve erbaşların ile kamu idarecileri taraflarından görevlendirilmiş olan diğer başka kişilerin, vazifelerinin gereği ve yapılması gereken olan yaptıkları işlevler sonucunda meydana gelmiş ise bu işlemlerden dolayı da onların haklarında kesin ve netleşmiş mahkumiyet kararları bulunanlar hariç olmak durumu üzere sigortası yapılmış yahut hak sahiplerine yapılmakta olan para ödemeleri veya bağlanmış olan ayılık ücretler için kurumca, kamu idarecilerine ya da üçüncü kişilere tabi edilmez.
Peki Parayı Alma Yetkisi Olan Hak Sahipleri Kimlerdir ya da Üçüncü Kişiler Para Talep Edebilmek İçin Ne Yapması Gerekir?
- Vazife malulü ve harp malullüğünü kapsamış olan Türk Silahlı Kuvvetleri ve ayrıca güvenlik görevlilerinden yaşamını kaybetmiş olanların yakınlarına iki verilirken, malul ve sağ olanlara bir verilmekte ve üçüncü kişi bundan yararlanamaz durumdadır. Buna bir örnek verilecek olursa mesela; Türk Silahlı Kuvvetleri savaşırken, uçak kullanırken ya da deniz altı aracını kullanırken yaşamını yitirirse bu ücreti alır.
- Vazife malullüğü konusunun içinde yer almış olan diğer kamu görevlilerinden yaşamını yitirmiş olanın ailelerine ve yakınlarına ayrıca malul olanlara bu durumdan yine bir olarak ücret hakkı doğar fakat üçüncü kişi yine yer alamaz. Bu durumun en güzel örneği ise; doktor ya da öğretmen görevlerini yerine getirirken doktorun öldürülmesi veya öğretmenin sınıfta ciddi şekilde yaralanması, hatta iş yerlerine ait kamu servis aracının kaza yapması da buna dahil edilir.
- En üzücü durumlardan biri de Terör saldırısına uğramış olan bir sivil vatandaşlardan terör eylemlerinin yapılması sebebiyle yaşamını kaybeden yahut fiziksel organını kaybedip engelli hale gelenlere de yine sadece bir verilmesidir. Bundan üçüncü kişiler yararlanabilirler. Buna da yine bir örnek vermek gerekirse; doğuda oluşan patlamalar ve sınırdaki gergin savaş mücadelesidir.
- Üçüncü kişilerin ve malul olan kişilerin paralarına alabilmeleri için olayın incelenmesini beklemesi gerekir. Kamu idarecileri olayların gerçekleşme sebeplerine göre bir sıralama ile, aşağıda yazdığımız belirtilen belgeleri, kesin olmak şartıyla işlenmiş olan raporun fotoğraflı ayrıca onaylı, aslı ile ötekilerinin aslı yahut aslına uygunluğu çoktan onaylanmış biçimde düzenleme yaparak kuruma göndermeleri gerekir.
Şimdi belirtilmesi gereken maddeleri sayalım:
- Malul olan kişinin vazifesini yaptığı sırada başına bir şeyler gelmesidir.
- Malul olan kişide görev belgesi var ise görev anında başına bir şeyler gelmesidir.
Bunların rapora alınması için gerekli olanlar:
- Olay anında neler olduğunun tespitini tutan tutanak hazırlanması gerekir.
- Kıtaların yerine gelen kıta mazbatası oluşturulması ve durumun belgeler halinde sunulması gerekir.
- Olayı gören kişilerin mutlaka ifadesi alınıp tutanak ile belirtilmesi gerekir.
- Önemli raporlardan biri olan İlk durum raporu hazırlanması gerekir.
- Eğer öldüyse kişiye ait ölüm muayenesi ve otopside tutulan raporun iletilmesi gerekir.
- Kamu yönünden adli ve idareye ait rapor gönderilmesi talep edilir.
- İlgili üçüncü kasti şahıs yahut kurum tarafından verilen paranın ödenip ödenmediğine dair bir belgenin de olması gerekir.
- Olay yerinin güzergah krokisi de bulunur mutlaka.
- Üçüncü şahıslar malulün yakını olup onun hak kazandığı paranın bir kısmına da sahip ola biliyorlar. Onların aslında en büyük sorumlulukları bu durumları iyi bilip malulün hakkına sahip çıkarak durumun arkasını aramaları en doğrusudur.
Vazife malullüklerinde üçüncü kişilerin sorumlulukları yukarıda belirttiğimiz gibidir. Nitekim bu konu oldukça derin olmasına rağmen bir o kadar da basittir. Yapılması gereken, koşulların yasalara uygun olarak yerine getirilmesi ve sorumlu kişilerin üzerine düşeni yapmasıdır. Sistemli çalışan iş yerleri bu konu da hem sıkıntı çekmez hem de işçisini daha mutlu bir ortamda çalıştırır. Buna sebep zaten üçüncü kişilerin sorumlulukları daha fazladır.
