Çalışma hayatında aslında en önemli olan kısımlardan birisi de primlerdir. Bu prim payları işverenlere yüklü bir maliyet olarak geri dönmekte olduğundan zor durumda bırakmaktaydı. Ama işverenler için de sevindirici bir haber geldi. SGK, 9 Şubat 2015 tarihinde yaptığı duyuruda engelli işçi çalıştıran işverenlerin prim teşvikinden faydalanabilmek için 2015 Ocak itibariyle SGK’ya belge ibraz etmesine gerek kalmadığı hükmünü yayınladı.
Önceki Uygulama Nasıldı?
4857 sayılı Kanunun 30. maddesinde öngörülen teşvikten yararlanabilmek için engelli sigortalı çalıştıran işverenlerden bir belgenin onaylatılması istenilmekteydi. Bu, engelli çalışanın çalışma gücünün en az %40’ından yoksun olduğu sağlık kurulu raporunun sigortalılara ilişkin 2008/77 sayılı Genelge ekinde yer alan belgenin Türkiye İş Kurumundan onaylatılarak iş yerinin bağlı bulunduğu sosyal güvenlik merkezine ibraz edilmesi istenen belgeydi.
- Aynı il sınırları içinde elli veya daha fazla sigortalı çalıştıran işverenler için kontenjan dahilinde çalıştırdıkları engelli sigortalılara ilişkin aylık prim ve hizmet belgelerini 14857 sayılı kanun numarasını, kontenjan fazlası ( %3’ten fazlası) çalıştırdıkları engelli sigortalılara ilişkin aylık prim ve hizmet belgelerini 54857 sayılı kanun numarasını seçerek,
- Engelli sigortalı çalıştırmakla yükümlü olmayan işverenler için engelli sigortalıların tamamına ilişkin aylık prim ve hizmet belgelerini 54857 sayılı kanun numarasını seçerek, düzenleyebilmeleri amacıyla sistem üzerinde kolaylıkla uygulanabilecek bir metot ile tanımlanabilecekti.
Yukarıdaki açıklamalar gereği engelli teşvikinden yararlanmak isteyen işverenler;
- 14857 sayılı Kanun numarası ile bildirdikleri sigortalılardan dolayı engelli teşvikinden % 100 ölçüde,
- 54857 sayılı Kanun numarası ile bildirdikleri sigortalılardan dolayı engelli teşvikinden % 50 ölçüde yararlanarak işveren hissesine tekabül eden, prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan tutar Hazinece karşılanmaktaydı.
6518 Sayılı Kanunu İle Getirilen Değişiklik
6518 sayılı Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’ un 58.maddesinde; “Madde 58 – 4857 sayılı Kanunun 30. maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan “nasıl işe alınacakları” ibaresinden sonra gelmek üzere “Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığının görüşü alınarak” ibaresi eklenmiş, altıncı fıkrasında yer alan “yüzde ellisi” ibaresi “tamamı” şeklinde değiştirilmiştir.”
4857 sayılı Kanunun 30. maddesinin altıncı fıkrasında yer alan “yüzde ellisi” ibaresi 6518 sayılı Kanunun 58. maddesi ile “tamamı” şeklinde değiştirilmesi ile birlikte, gerek aynı il sınırları içinde elli ve üzerinde sigortalı çalıştıran işverenlerden kontenjan dahilinde veya kontenjan fazlası engelli sigortalı çalıştıran işverenlerin, gerekse engelli çalıştırmakla yükümlü olmadıkları halde engelli çalıştıran işverenlerin, çalıştırdıkları her bir engelli sigortalının prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan sigorta primine ait işveren hissesinin tamamı, Hazinece karşılanmaya başlanılmıştır.
Engelli işçi prim teşvikinin önceki uygulamasında 2008/77 sayılı SGK Genelgesi ekinde yer alan belgenin her yıl Ocak ayında, Türkiye İş Kurumu tarafından onaylatılması suretiyle, iş yerinin bağlı bulunduğu Sosyal Güvenlik Merkezine ibraz edilmesi şartının birçok köşe yazısı ve internet sitelerinde artık gerek kalmadığı yönünde bilgiler yer almaktadır. Ama bazı Sosyal Güvenlik Merkez Müdürlükleri anılan Genelge ekindeki belgenin Türkiye İş Kurumu tarafından onaylatılarak engelli teşviki dilekçe ekinde ibraz edilmesini istemeye devam etmektedir. Geçiş dönemi olması sebebiyle Engelli Teşvik Yönetimi sisteminde 14857 sayılı Kanun numarası ile bildirim yapılabilmesi açık olsa dahi önceki uygulamadaki Türkiye İş Kurumu tarafından onaylatılması gereken belgenin ilgili Sosyal Güvenlik Merkezine ibraz şartını arayan Merkez Müdürlüklerine bağlı işverenler Ocak ayında ilgili Sosyal Güvenlik Merkezine gidilerek Türkiye İş Kurumu tarafından onaylatılması gereken belgeyi dilekçe ekinde ilgili Üniteye ibraz etmeleri gerekmektedir. Bu açıdan bakıldığında “geçiş dönemi” olarak adlandırabileceğimiz bu dönemde, teşvikten yararlanmak isteyen işverenlerin öncelikle bağlı bulundukları Sosyal Güvenlik Merkez Müdürlüğünden konu hakkında bilgi alarak, duruma göre aksiyon almaları isabetli olacaktır. İlgili belgede ibraz şartı aramayan Sosyal Güvenlik Merkez Müdürlüklerine bağlı bulunan işverenlerin böyle bir zorunluluğu bulunmayıp açık olan sistemden bildirimlerini yapabileceklerdir.
İşverenlerin anılan teşvikten yararlanabilmesi için kapsama giren sigortalıların e-Bildirge programlarında mevcut “Engelli Teşvik Yönetimi” programı vasıtasıyla sisteme kaydedilmesi, ardından sisteme kaydedilen sigortalıların 14857 sayılı kanun numarası seçilerek düzenlenecek olan aylık prim ve hizmet belgeleri ile bildirilmesi ve tahakkuk eden primlerin sigortalı hissesi ile prime esas kazanç alt sınırını aşan kısma isabet eden işveren hissesi prim tutarının ödenmesi gerekmektedir.
Sigortalıların “Engelli Teşvik Yönetimi” programı vasıtasıyla sisteme kaydedilmesi sırasında, TC kimlik numarası girilen sigortalının çalışma gücündeki kayıp oranının % 40″ın altında olup olmadığı Türkiye İş Kurumu veri tabanına bağlanarak sorgulanacaktır. Bu sorgulama sırasında, çalışma gücündeki kayıp oranı;
- % 40 ve üzerinde olan sigortalıların 14857 sayılı Kanun numarası ile tanımlanmasına izin veriliyorken %39 ve altında olan sigortalıların APHB’lerde 14857 sayılı Kanun numarası seçilerek gönderilmesi engellenmiştir.
Engelli Teşvikinin Kapsama Alanı
4857 sayılı Kanunun 30. maddesinde değişiklik yapan 6518 sayılı Kanuna göre korumalı iş yerlerinde çalıştırılan engelli işçilere ek olarak yükümlü olmadıkları halde engelli işçi çalıştıran işverenlerin çalıştırdığı bu kontenjan fazlası çalıştırılan engelli işçiler için asgari ücret üzerinden hesaplanan sigorta primine ait işveren hisselerinin tamamı Hazine tarafından karşılanmaya başlandı.
Başvuru Şartı Nedir?
Özürlü işçi işveren hissesi sigorta prim teşvikinden faydalanılabilmesi için, işverenlerin, anılan maddede öngörülen niteliklere sahip sigortalıların işe alındığına ve iş yeri yönünden gerekli şartların taşındığına ilişkin dilekçe ile iş yerinin bağlı bulunduğu Sosyal Güvenlik İl/Merkez Müdürlüklerine başvurmaları gerekiyor.
