ref: refs/heads/v3.0
emeklilikssksgkbağkurkredilerkosgebengellie-devlet

Engelli Annesi Nasıl Erken Emekli Olur, Şartları Nelerdir?

Engelli Annesi Nasıl Erken Emekli Olur, Şartları Nelerdir?
07.10.2020

Engelli annesi erken emekli olmak ve annelere sağlanan bu fırsattan yararlanabilmek için aranılan bazı şartlara uyum sağlaması gerekir.  Ağır engelli ve bakıma muhtaç çocuk sahibi olan sigortalı annelerin yararlandığı erken emeklilik şartları yasalarda yapılan düzenlemeler ile daha erkene çekilmiştir. Yeni hesaplamalara göre engelli annesi erken emeklilik prim gün sayısı 4/1 oranında indirilmiştir.

Engelli çocuk annelerine sağlanan erken emeklilik fırsatından yararlanmak isteyen sigortalı annelerin çocuğunun engel durumunu gösteren belgeyi temin ederek başvuruda bulunması gerekir. Devletimiz tarafından engelli bireylere her alanda destek sağlanırken Engelli Destek Programı kapsamında 300 projenin yaşama geçirilmesi beklenmektedir.

Engelli bireylerin iş bulmalarını kolaylaştırmak için engelli iş koçluğu modeli kurulurken istihdama daha fazla katılımı gerçekleştirmek adına 1 milyar lira destek sağlanacaktır. Devletimiz Engelli bireyler için farkındalıklarını artırırken bakıma muhtaç engelli çocuk annelerine erken emeklilik kapılarını açmaktadır.

Engelli Çocuğu Olan Annelere Erken Emeklilik Müjdesi

Çalışan anneler engelli çocuklarına daha iyi bakabilmek ve onların yanında olmak için erken emekli olma şansına sahip olacaklardır. Engelli annelerinin çocuklarını başkasına emanet ederek çalışmaya devam etmesi oldukça güçlük yaşamalarına sebebiyet verir. Engelli çocuğuna daha yakın olmak ve onun bakımını üstlenmek her annenin isteği ve arzusudur.

Bütün bunlar göz önünde bulundurulursa erken emeklilik annelere sağlanan önemli bir fırsat ve müjde olmaktadır. 5510 sayılı kanun ile sosyal güvenlik sisteminde yeni yapılan düzenlemeler engelli annelerine müjde vermektedir.

Sosyal güvenlik sisteminde yeni yapılan düzenlemeler;

  • Engelli çocuk sahibi çalışan annelerin erken emekliliğinin nasıl gerçekleşeceğini kapsamaktadır.
  • Çalışan annelerin erken emeklilik hakkına sahip olabilmeleri için engel sahibi çocuklarının sağlık kurul raporu alması gerekliliğini kapsamaktadır.

Engelli Çocuğu Olan Annelerin Erken Emeklilik Şartları

Engelli çocuğu olan anneye erken emeklilik için tanınan haktan yararlanmak için bazı şartlar gerekmektedir. Gereken şartlara uyum sağlayan annelerin başvurularını Sosyal Güvenlik Kurumlarına yapmaları gerekir. Yapıla yeni düzenlemeler ile engelli çocuk sahibi annelerin erken emekliliklerinde aranan şartlar şunlardır;

  • Çocuğun başkasının bakımına muhtaç olduğunu gösteren sağlık kurulu raporu alınmalıdır.
  • Çocuğun başkasının bakımına muhtaç olduğu halin başlangıcı ile sona erdiği tarih arasındaki zaman prim ödeme gün sayılarına eklenerek emeklilik yaş haddinden indirilmektedir.
  • Engelli annesi erken emeklilik şartlarının avantajlarından yararlanmak 1 Ekim 2008 tarihi sonrasını kapsamaktadır. 1 Ekim 2008 tarihinden önce olan sigortalar bir yarar sağlamamaktadır. Engelli çocuk anneleri 2 Ekim 2008 tarihinden sonraki çalışmaları ile bu haktan yararlanabileceklerdir.

Engelli Çocuğu Olan Annelerin Erken Emeklilik Hesaplamaları

Başkasının bakımına muhtaç olarak yaşamını sürdürmek zorunda olan engelli çocuk sahibi annelere sağlanan imkândan ayrıca;

  • Engelli çocukları evlat edinen anneler,
  • İşçi ve esnaf olarak çalışan anneler,
  • İsteğe bağlı sigorta sahibi olan anneler ve
  • Engelli çocuğu olan memur anneler yararlanmaktadır.

1 Ekim 2008 tarihinden sonrasını kapsayan çalışma süreleri dahilinde annelerin çalıştıkları 1 gün 1,25 gün olarak hesaplanmaktadır. Bu duruma 10 yıl çalışma süresi bulunan annelerin çalıştıkları yıl sayısı 12,5 olarak hesaplanmaktadır.  1 Ekim 2008 tarihinden sonra çalışılmış olan her yıla 90 günlük primler eklenmekte ve hesaplamalar yapılmaktadır.

1 Ekim 2008 öncesi sigorta sürelerinin bir katkısı olmamakla birlikte 1 Ekim 2008 tarihi sonrasında çalışan sigortalı annelerin primlerine 360 gün için 90 gün prim eklenmekte ayrıca bu süreler yaş haddinden de düşülmektedir. Böylece 51 yaşında emekli olması beklenen 10 yıl çalışmış olan annenin emeklilik yaşı 48’e inmiş olacaktır.

Engelli Çocuğu Olan Babaların Erken Emeklilik Hakkı

Engelli çocukların annelerine verilen erken emeklilik hakkı babalar için geçerli değildir. Aynı şartlarda bulunan engelli çocuğu olan babaya erken emeklilik fırsatı verilmemiştir. Sadece annelere sağlanan ayrıcalıktan yararlanmak için çocuğun engel durumunu gösteren rapora ihtiyaç varır. Engelli çocuk sahibi anneler çocuğunun sürekli bakıma muhtaç olduğunu gösteren raporu almaları ve bir an önce müracaat etmeleri kendilerine avantaj sağlayacaktır.

Raporun geç alınması işlemlerin yapılmasını geciktirerek erken emekli olunacak yılları olumsuz olarak etkilemektedir. Çocuğunu kurumlara bırakan ya da terk eden anneler erken emeklilik hakkından yararlanamazlar ancak engelli çocuğu evlat edinin annelerin erken emeklilikten yararlanma hakkı bulunur.

Engellilere Sağlanan Maddi Olanaklar Nelerdir?

Engelli vatandaşlara sağlanan maddi olanakları şu şekildedir;

  • Engelli aylığı: 2022 maşı olarak engelli vatandaşlara bağlanan maaş %40 ve üzerinde engelli olan vatandaşlara Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı tarafından verilmektedir. Engelli aylığını 18 yaşın üstünde engelli vatandaşların kendileri 18 yaşından küçük engelli vatandaşların yakınları alabilmektedir. Engelli aylığı almaya hak kazanmak için %40 engeli bulunulması yanı sıra Sosyal Güvenlik Kurumlarından herhangi birisinde sosyal güvence sahibi olunmaması gerekir. Engelli vatandaşlara bağlanan maaşlar engel oranlarına göre farklı tutarlarda bağlanmaktadır. Buna göre;
  • %40 ile %69 oranında engelli vatandaşların aldıkları maaşlar
  • %70 üzeri engelli vatandaşların aldıkları maaşlar farklı olmaktadır.

%70 ve üzeri oranında engeli bulunan vatandaşların aldıkları maaşlar daha yüksek olmaktadır.

Muhtaç Aylığı: Muhtaç aylığı 18 yaş altında annesi ve babası olmayan çocuklar ile %40 üzerinde engelli bulunan vatandaşlara Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından verilmektedir.

Muhtaç aylığından yararlanmak için gereken şartlar şunlardır:

  • Herhangi bir sosyal güvenceye sahip olmamak gerekir.
  • Herhangi bir aylık ve gelir sahibi olunmaması gerekir. Evde bakım ücreti alanlar ve engelli maaşı alanlar bu haktan yararlanamazlar.
  • Mahkeme kararı ile bakım altında olunduğunun ispat edilmiş olması gerekir.
  • Herhangi bir mal varlığına sahip olunmaması gerekir.
  • Evde Bakım Aylığı: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından engelli vatandaşlara sağlanan desteklerden birisidir. Engelli bakım aylığı almak için %50 ve üzerinde engel sahibi olunması ve engelli vatandaşın ağır engel durumunu gösteren sağlık kurul raporu gerekmektedir. Bu rapora sahip olan kişilerin evde bakımlarını üstlenen vatandaşlara nakit olarak verilen destek bakıma muhtaç olan engellilere verilen yardımlardan birisidir.
  • Evde bakım parası almak için şartlara uyum sağlayan herkes başvuruda bulunabilmektedir. Gerekli şartlara uyum gösteren kişiler evde bakmakta oldukları engelli vatandaşlar için maaş almaktadırlar. Evde bakım parasından yararlanmak için hanede yaşayan kişilerin gelir düzeylerinin asgari ücretin 3/2 sinden daha az olması gerekir. Hayatlarını sürdürmek için başkalarının yardımına ihtiyaç duymadan yaşayamayacak derecede engel sahibi olan vatandaşlar için sağlanan destek yardımları arasında bulunan evde bakım aylığı engelli bakımını üstlenen kişiler için oldukça önemli bir destektir.

Engelli vatandaşlar için sağlanan vergi indirim ve muafiyetleri hakları bulunmaktadır. Bu hakları şu şekildedir;

  • Gelir vergilerinde sağlanan engelli indirim hakları,
  • ÖTV Muafiyeti; (Araç alımlarında ÖTV Muafiyeti, Motorlu Taşıtlarda MTV Muafiyeti, Konut alımlarında Emlak Vergisi Muafiyeti ve İthal gereçlerde Gümrük Vergisi Muafiyeti)
  • Belediye engelli indirim hakları,
  • Devlet tiyatroları ve müzelere girişlerde indirim hakları,

Engelli vatandaşların tüm kamu ve özel yardımlardan yararlanmalarını kolaylaştırmak adına verilen engelli kimlik kartı hakları bulunmaktadır.

Engelli Çocuğuna Bakan Annelere Erken Emeklilik

1 Ekim 2008 tarihinde yürürlüğe girmiş ve sosyal güvenlik mevzuatına önemli yenilikler getirmiş olan 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu kapsamında engelli çocuklara bakan annelerin emeklilik koşullarında avantaj sağlanıyor. Buna göre başkasının bakımına muhtaç olacak şekilde ağır engelli çocuğu bulunan anneler için erkek emeklilik koşulları sağlanıyor. Kanun kapsamında ağır engelli çocuk annesi olarak 4A SSK, 4B Bağkur ya da 4C Emekli Sandığı olarak çalışanlar veya isteğe bağlı sigortası olanlara erken emeklilik imkânı tanınıyor.

Ağır engelli durumda çocuğu olan annelerin sigorta kapsamında geçen hizmetlerine, dörtte bir oranında süre ilavesi yapılıyor. İlave süre kapsamında hem emekli aylığı artıyor hem de yaş haddi indiriminden yararlanmak mümkün oluyor. Emeklilik başvurusu yapıldığı tarih itibariyle toplamda 6500 prim günü bulunan bir anne, ağır engelli raporunun alınmasından sonra beş yıl, yani 1600 gün çalışması halinde prim günlerine 400 gün ilave yapılıyor ve emekli aylığı da böylece 6500 gün yerine 6900 gün üzerinden bağlanmaktadır. Emeklilik yaşından da 400 gün indirim yapılıyor ve böylece normal emeklilik yaşı kapsamında 400 gün daha erken emekli olmaktadırlar.

Meslekten Yıpranma Payı da Geçerli

Ağır engelli çocuğu olan anne aynı zamanda fiili hizmet süresi zammı kapsamında olan bir işte çalışmaktaysa, örnek olarak asker ya da polis ise bu durumda da engelli çocuğundan ötürü, aynı zamanda da mesleğindeki yıpranma payı yüzünden daha erken emekli olabilmektedir. Bu söz konusu haktan faydalanmak için çocuğun başkasının muhtaç olması gerekiyor ve bu durumun da ağır engelli olunduğuna dair ilgili sağlık kurulundan rapor alınarak ibraz edilmesi gerekiyor. Ne kadar sürede emekli olunacağının hesaplamasında ise rapor tarihi belirleyici özellik taşıyor. Çocuğun ağır engelli olmasına yönelik rapor almak isteyen anneler, bu bakımdan en son çalışma yaptıkları sosyal güvenlik il müdürlüğüne ya da sosyal güvenlik merkezine başvuru yapmalıdırlar. Hastaneye sevk işlemleri de bu birimler tarafından gerçekleştiriliyor.

Birden fazla ağır engelli çocuğu olanlar için de ayrı ayrı rapor alınabiliyor. Rapor için başvuru yapılan tarih kapsamında aktif olarak çalışma şartı da aranmıyor. Ağır engelli çocuğu olan annelerin 1 Ekim 2008 tarihinden sonraki hizmet sürelerinde ya da isteğe bağlı sigorta prim ödemeleri esas alınıyor. Bu tarihten önceki hizmetler için ise erken emeklilik hakkı uygulanmıyor.

Evlat Edinenler de Yararlanıyor

Çalışıyorken rapor almış olan anne rapor tarihinden, çocuğun engelli olduğuna yönelik önceden raporu olan anneler ise işe giriş tarihinden itibaren erken emeklilik imkânından yararlanabilir. Toplam sürede hizmete ilave edilecek ve emeklilik yaş haddinden indirime geçilen süre, engelli çocuğun yaşamış olduğu süre kapsamında geçen çalışmalar esas alınarak belirlenmektedir. Çocuğun vefat tarihinden sonra ise anneye ilave bir hizmet sağlanmıyor.

Ayrıca kendisi ya da eşi ile birlikte evlat edinilen çocuğun ağır engelli olması halinde anneler yine erken emeklilik hakkından yararlanabiliyorlar. Bu durumda erken emeklilik hesabı yapılırken evlat edinme tarihleri dikkate alınmaktadır. Bu kapsamda ister öz ister evlat edinilmiş olsun çocuklarının kendi ikametlerinde olan anneler sözü edilen şartlar kapsamında erken emeklilik hakkından yararlanıyorlar. Ancak çocuklarının hastanede ya da bakım merkezlerinde olmaları halinde bu imkândan yararlanamıyorlar.

Yorumlar

  1. Nurdan kurtuluş dedi ki:

    Yüzde 70 engelli kızım var 4200 gün ve yaş 50 emekli olabilirmiyim

  2. Şenay kibar dedi ki:

    Benim kızım 2012 de kalp hastası doğdu ve seri halde ameliyatlar geçirdi..2013 tarihinden itibaren kızıma bakmak için isimden ayrılmak zorunda kaldim..sigorta girişim 1992.kızımın %96 engelli raporu var.ben de erken emekli olabilirmiyim acaba?1992-2013 seneleri arasında calistim..normalde ne zaman emekli olabilirim yada engelli kızım üzerinden emekli ne zaman olabilirim?Teşekkürler..

  3. Aysel şen dedi ki:

    kızım agır engeli ve Akcigernakli olcak organ bekliyoruz 73 dogumluyum 2008 yılından sonra başldım çlışmaya 2176 gûn pirimim var 15 aydır işsizim engli annesi olar emkli ola bilirmiyim ve gerken evraklar nelerdir kuzımı bırkamadgım için internetten emklilik işlemlerimi yapa bilirmiyim

  4. Bahattin EDE dedi ki:

    Merhaba, Ağır engelli bir çocuğumuz var annemiz erken emeklilik için başvuru yapmıştı. Bugün EVDE BAKIM ÜCRETİ aldığınız dönemler için % 25 ilave yapamayız dediler. Böyle bir uygulama doğru mudur ? Doğru ise yasal dayanağı var mıdır ? Teşekkarler

  5. Nuray tokat dedi ki:

    21 3 1971 doğumlu anneyi. 15 12 2006 sigorta başlangıcım var.2009 yılı 11 ayından beri sigortamı aralıksız ödemekteyim.yüzde 90 engelli çocuğumun raporunu sgk ya kanun çıktığı zaman teslim ettim. Ne zaman emekli olurum.

  6. Nuray tokat dedi ki:

    1971 doğumlu 26 12 2006 sigorta girişli bir bayanın. 2009 yılından beri sigortamı yatırmaktayım.3400 gün ödemem var.%90 engelli bir kızım var. Bunun raporunu kanun çıktığı zaman sgk il Müdürlüğüne verdim.bunun emeklilikte hesaplanacağını söylediler.bizim sgk ya ne zaman müracaat etmemiz gerekir.ne zaman emekli olurum.

  7. esra dedi ki:

    Oğlumun %64 engellei raporu var otizm,ve epilepsisi var hiçbir şekilde evde yanlız kalamaz devamlı birinin bakımına muhtaç tek başına emek yiyemez hayatını idame ettiremez raporuyla birlikte sgk ya başvurdum emekli labilmeniz için ağır engelli olması gerekli diyip geri çevrildim bu çocuk birisinin bakımına muhtaç daha ne ağır engelli olsun illeki kolunun bacağının mı olmaması gerekiyor.

  8. Nurhan çelik dedi ki:

    Merhaba
    20.02.1962 doğumluyu bir bayanım ssk sigorta başlangıç tarihim 20.01.2000 yılında bu zamana kadar 6330 gün prim günüm var fakat 1985 yılından oğluma %87 engelli raporu mevcut 2008 de çıkan yasadan şu anda evrakları mı versem yararlanabilir miyim emekli olabilir miyim.