Sosyal Güvenlik Kurumu kapsamında talep edilen aylık ve gelirler için beş yıllık zamanaşımına dikkat edilmesi gerekmektedir. İlgili süreler kapsamında alınmayan ve talep edilmeyen aylık ve gelirler, talepte bulunan tarihten en geç beş yıl öncesine kadar alınabiliyor. Bu yüzden çeyiz yardımı, cenaze ödeneği gibi ödemeler beş yıl içinde talep edilmedikleri halinde hak ortadan kalkıyor.
Süreye Dikkat Edilmeli
Sosyal Güvenlik Kurumu kapsamında alınacak ya da talep edilecek kimi ödemelerin – desteklerin alınmasında zamanaşımı süresine dikkat edilmesi gerekmektedir. SGK tarafından ödenen kimi aylık ve gelirler farklı nedenler kapsamında bazen süreleri içinde alınmıyorlar. Bu bakımdan 4A yani SSK ve 4B yani Bağkur kapsamında olan sigortalılar ile ilk kez 2008 tarihinden sonra 4C statüsünde çalışmaya başlamış memurlardan iş kazası, meslek hastalığı, malullük ya da ölüm halinde bağlanacak gelir ve aylıkların hakkın kazanıldığı tarihten itibaren mutlaka beş (5) yıl içinde alınmaları gerekiyor. Aksi halde bu süreler kapsamında alınmadıklarında zaman aşımına uğrayıp hak geçersiz sayılır ve hak sahipleri de daha sonra bu tutarları talep edemezler.
Başvuru yapmamanın haklı bir nedenden ötürü kaynaklandığını ispat edebilenler ise beş yıllık zaman aşımından etkilenmemektedirler. Ancak herhangi bir sebebe dayanmayan beş yıllık gecikmeler ya da ertelemeler bu hakların geçersiz olmasına neden olmaktadır. Bu kapsamda iş kazası ya da meslek hastalığı gibi sebeplerden ötürü vefat olması halinde sigortadan kazanılan diğer haklar da ilgili süre kapsamında talep edilmediğinde geçersiz olmaktadır.
Zamanaşımının Başlangıç Tarihi
SGK ödemeleri kapsamında gelir ve aylıkların ödenmesinde beş yıllık zaman aşımı uygulaması için önemli olan nokta, talep edilen tarihten geriye doğru 5 yıla kadarki mevcut tutarın ödenmesidir. Başka bir deyişle beş yılı aşmış olan sürelere ilişkin gelir ve aylıklar bu kapsamda ödenmemektedir. SSK ve Bağkur kanunu çerçevesinde beş yıllık zaman aşımının başlangıç tarihi konusunda da farklı uygulamalar bulunmaktadır. Bu kapsamda SSK’da sürenin değerlendirilmesi için “hakkın doğduğu tarih” Bağkur kapsamında ise “ölüm tarihi” temel alınıyordu. Ancak 2008 yılında geçerlilik kazanmış 5510 sayılı Sosyal Sigortalar kanunu çerçevesinde, herkes yani tüm sigortalılar için hakkın doğmuş olduğu tarihten itibaren beş yıllık zaman aşımı uygulamasına geçildi. Buna göre 2012 yılında babası vefat etmiş bir kadının 2016 tarihinde eşinden boşanması halinde yetim aylığı için 5 yıllık zaman aşımı süresi de boşanma tarihinden itibaren başlayacaktır.
İş Kazanlarında Başlangıç Tarihi
İş kazaları ve meslek hastalıklarında ise zaman aşımının tespit edilmesi önemlidir. Buna göre iş göremezlik gelirinin başlangıç tarihi temel alınmaktadır. Eğer meslekte iş gücünün en az yüzde 10 oranında azalması söz konusu ise ve buna dair sağlık kurulu raporu bulunuyorsa, bu rapordaki tarih zaman aşımı açısından başlangıç olarak kabul edilecektir.
İş kazası ve meslekte iş gücünün kaybı oranında ve bunun tespit edilmesi için dava açılması durumunda ise ilgili gelirin ödenmesine mahkemenin karar verdiği tarihi izleyen ayın başından itibaren başlanmaktadır. Memur olarak ilk defa çalışmaya 2008’den sonra başlayan bir kişinin emekliyken ölmesi halinde ise zaman aşımı süresinin hesaplanmasında ölüm tarihini izleyen ayın 1’i olarak saptamak mümkündür. Eğer aynı kişi emekli değilken ancak çalışırken vefat ederse, bu durumda da ölüm tarihini takip eden ayın 15’inden itibaren 5 yıllık zaman aşımı süresi işlemeye başlayacaktır. SKK ve Bağkur kapsamında çalışanlar için ise örneğin kişi 1 Ocak’ta vefat etmişse ölüm aylığının bağlanması 1 Şubat’tan itibaren mümkün olacaktır. Tüm bu süreler için ise mutlaka beş yıllık zaman aşımı süresine dikkat edilmelidir.
