Çalıştıkça Azalan Emekli Aylığı Hangi Durumlarda Engellenir?

Çalıştıkça düşen emekli aylığının hangi şartlar altında bu durumda olduğunu anlamak net olarak mümkün olmamakla birlikte bazı hangi durumlarda düştüğü belirgindir. Çalıştıkça emekli aylığının neden olduğu ve hangi durumlarda önüne geçileceği için sigortalıların bazı noktalara dikkat etmesi gerekiyor.

Neden Çalıştıkça Emekli Aylığı Düşüyor?

Tam olarak çalıştıkça emekli aylığının düşme nedenleri bir sebepten ötürü değildir. Her ne kadar kulağa biraz absürt geliyor olsa da bazı sigortalılar için çalışmaya devam etmeleri halinde alacakları emekli aylıklarında düşüş yaşanabiliyor. Temelde çalıştıkça emekli aylığının düşme durumu 2000 ya da 2008 yıllarında yürürlüğe girmiş olan iki yasa değişikliğinden kaynaklı. 8 Eylül 1999 öncesi işe başlayanların emekli aylıkları 2000 öncesi, 2000 – 2008 Eylül sonrası ve 2008 Ekim sonrası olmak kaydıyla üç ayrı dönem için farklı kurallara göre hesaplanıyor.

Toplamda 9000 prim gününe sahip olan bir sigortalının aylık bağlama oranı yüzde 75 seviyesinde iken 2000 – 2008 Eylül arasındaki dönemde çalışanlar için bu tutar yüzde 65’e, 2008 Ekim sonrası çalışanlar için yüzde 50’ye düşürüldü. Aylık bağlama oranı böylece çalışma süresinde bildirilen prim tutarına esas kazanç teşkil eden meblağ üzerinden hangi oranda emekli aylığı bağlanabileceğini göstermektedir.

Katsayının Düşürülmesi Etkili

Buna göre adı geçen dönemlerde yapılmış yasa değişiklikleri ile çalışma yaşamı süresince yatırılan prime esas teşkil eden kazançların emeklilik tarihindeki değerlerinin hesaplanmasında kullanılmakta olan güncelleme katsayı da düşürülmüş oldu. 2000 öncesindeki dönemde ise katsayı esasına dayanan gösterge sistemi uygulanmaktaydı. Prime esas kazanç yüksek oluyorsa bu durumda son 10 yılın ortalaması temel alınmakta, düşük ise bu durumda da son 5 yılın ortalaması dikkate alınmaktadır. Böylece yapılan bu hesaplamalar gösterge üzerinden primlerin değerinin güncellenmesine neden oluyordu.

2000 yılından sonra ise gösterge sistemin yerine TÜFE denilen tüketici fiyat endeksindeki yıllık artış ve milli gelirdeki artış hızının tamamının toplamı dikkate alınarak güncellenme esası getirilmiş oldu. 2008 sonrası ise güncelleme katsayısında TÜFE aynı oranda kalırken, milli gelirdeki artışın payı da yüzde yüzden yani tamamından yüzde 30 seviyesine çekildi. Başka bir deyişle 2000 – 2008 arasındaki dönemde milli gelirde görülen yıllık büyümenin tamamı prime esas teşkil eden kazançların güncellenmesi için kullanılmaktayken, 2008 sonrasında ise yıllık büyümenin sadece yüzde 30’u dikkate alınmaya başladı.

Alt Aylığın Aşağı Çekilmesi de Etken

Emekli aylığın düşük olmasına bir sebep ise alt sınır aylığının aşağı çekilmesidir. 2000 öncesindeki dönemlere ait emekli aylığı yüzde 70’ten az olamıyorken, 2008 sonrasında ise alt sınır aylıklarının brüt asgari ücretin yüzde 35 oranında belirlenmesi sağlanmıştır. 1999 öncesi işe başlayarak 2008’den sonra emekli olan kimselerin aylıkları da bu üç ayrı döneme ait karma sistem üzerinden hesaplanıyor.

İlk olarak 2000 öncesi, 2000 – 2008 arası ve 2008 sonrası olarak her dönem için ayrı ayrı hesaplama yapılıyor. Prime esas teşkil eden asgari ücret ve buna yakın düzeyde olanların 2008 sonrasındaki çalışma sürelerinin uzaması halinde emekli aylıkları da ters orantı ile artmak yerine azalıyor. Brüt ücret, asgari ücretin 2,5 katından fazla olanlar için ise ancak emekli aylıkları çalışmaya devam ettikçe artış gösteriyor.

Asgari ücret ya da buna yakın düzeyde ücret ile çalışmaya devam edildiğinde çalışılan her 360 gün kapsamında emekli aylıkları 30 – 40 lira azalım gösteriyor. Kesin olarak ne kadar azalacağı önceden hesaplanmamakla birlikte hangi dönemde kaç gün çalışıldığına ve prime esas kazanca göre değişiklik taşıyor. Emeklilik ücretinin düşmesinin ise şimdilik engelleme yolu bulunmuyor.

Erken Emekli Nasıl Olunur, Ne Yapmalıyım, Şartları Nelerdir?

Ne Zaman Emekli Olurum? Emeklilik Hesaplama

Hangi Meslek Gruplarının Emekli Maaşları Daha Yüksek?