Kendi isteği ile işten ayrılmış yani istifa edenlerin kıdem tazminatı alabilmeleri için belirli prim günü ve sigortalılık sürelerini doldurmaları gerekiyor. Bu bakımdan 1999 öncesinde işe başlayanlar için aranan kriterler 15 yıl sigortalılık ve 3600 prim günü oluyor. Ancak 1999 sonrası işe girenler için tazminat alma konusunda önemli ayrıntılar bulunuyor.
İşten Ayrılma Durumunda Tazminatın Önemi
Kıdem tazminatı, çalışanlar için en önemli güvenceler arasında yer almaktadır. Kıdem tazminatı ödemesi yapılması için ise belirli şartların yerine getirilmesi gerekiyor. Bu kapsamda öncelikle işverenin çalışanı ahlak ve iyi niyet kuralları dışında bir sebepten ötürü işten çıkarması gerekmektedir.
Bunların yanında çalışanın emekli olması, vefatı, askere gitmesi, kadın çalışanların evlendikten sonra bir yıl içinde işten ayrılması gibi durumlar için genel tanımı itibariyle kıdem tazminatı ödemesi yapılmaktadır.
Çalışanların kendi isteği ile işten ayrılmaları durumunda ise gereken koşullar farklılık taşıyor. Böylesi durumlarda sadece haklı fesih yapılması gerekiyor. İşveren tarafından ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranılması, ücretin ödenmemesi, ücretin eksik ödenmesi, çalışanlar arasında eşit davranmama gibi konular olduğunda iş sözleşmesi işçi tarafından haklı olarak feshedilebilmektedir.
Böylesi bir durumda işveren tazminat da ödemek zorundadır. Fakat iş sözleşmesini haklı fesih yapan çalışanların kıdem tazminatlarının alınması yine kolay olmamakta ve uzun yıllar süren davalar sonucunda ödeme yapılmaktadır.
1999 Sonrası İçin Temel Kriterler
1999 yılında yapılan değişiklikler ile birlikte kademeli olarak emeklilik yaşı arttırılırken aynı zamanda tazminat konusunda da değişiklikler yapıldı. Bu kapsamda, yaş dışında emeklilik koşullarının sağlanması halinde kendi istekleri ile işten ayrılmaları durumunda kıdem tazminatı almaya hak kazanabildiler.
Bu durumun yasal dayanağı ise 1475 sayılı İş Kanunu 14’üncü maddesi temel alınmaktadır. Bu bakımdan 1999 tarihinden önce sigortalı olarak çalışmaya başlayanlar için kendi istekleri ile işten ayrılmaları durumunda 15 yıllık sigorta süreleri ve en az da 3600 prim günleri olması gerekiyor.
Bu nokta çoğu çalışan için avantajlı olsa da 1999 sonrasında işe girenler için tazminat alma koşulları daha büyük sorunlar taşıyor. 1999 sonrasında çalışmaya başlayanlar için 506 sayılı kanun kapsamında belirtilen yaşlar dışında kalan sigortalılık süresi ve prim ödeme gün sayısı koşullarının en erken yerine getirecekleri tarih temel alınıyor.
Buna göre ilgili kanun kapsamında sigortalarının en az 7000 prim günü ve 25 yıllık sigortalılık süresi ile kadınların 58, erkeklerin ise 60 yaşında emekli olabileceklerini ön görüyor.
Bu açıdan bakıldığında 1999 sonrasında ilk kez sigortalı olarak işe girenler kendi istekleri dahilinde işten ayrıldıklarında kıdem tazminatı almak için 25 yıllık sigortalılık süresi ve 4500 günü ya da sadece 7500 gün prim gününü doldurmaları gerekiyor.
SGK’ya Önce Yazı Gönderilmeli
1999 sonrasında işe girenler için 25 yıllık sigortalılık süresi kesintisiz çalışmaları halinde 2024 yılında dolacağı için bu durumda olanların da özellikle tazminat konusunda bilgili olmaları gerekiyor. Bu kişiler 4500 gün prim gününü doldurmalarına rağmen 2024 yılına kadar 25 yıllık sigortalılık süresinin yerine getirilmeyeceği için kıdem tazminatı alamayacaklar. Fakat 1999’dan sonra işe girerek 7000 prim gününün doldurulması halinde istifa etmeleri halinde kıdem tazminatı almaya hak kazanacaklar.
Bu durumda da çalışanların dikkat etmesi gerekiyor. Öncelikle SGK’dan kıdem tazminatı yazısı alınmadan kesinlikle iş sözleşmesi feshedilmemelidir. Bunun için işyerinin bağlı olduğu Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü’ne başvuru yapılıp tazminat yazısı alındıktan sonra işlerinden ayrılmaları gerekir. Aksi halde önce iş sözleşmesini feshetmeleri halinde tazminat haklarını yitirebilirler.
