Temel olarak işyerinde çalışmadığı halde kendisini sigortalı gösterenlere denilen sahte sigortalılık esasında kaçınılması gereken ve açığa çıkması halinde hem işyeri sahibine hem de sigortalıya önemli yaptırımları bulunan bir noktadır. Bu yüzden sahte sigortalıya uygulanacak yaptırımları bilmek daha sonra oluşacak durumlar hakkında da bilgi sahibi olmayı sağlayacaktır.
Sahte Sigortalılık Nedir?
Sahte sigortalılık olarak bilinen durum, Sosyal Güvenlik Kurumu’na bir kişiyi o işi yapmadığı yani çalışmadığı halde 4A, 4B ya da 4C kapsamında bildirmek anlamına gelmektedir. Daha çok sahte sigortalılık işlemleri 4A yani SSK kapsamında yapılmaktadır. Sosyal güvenlik imkanlarından, emekli aylığı, sağlık yardımı, engelli çocuk eğitimi para desteği almak, bazı durumlarda da asgari işçilik uygulaması kapsamında bina inşaatı ve ihalelerde asgari işçi sayısını tamamlamak kapsamıyla kişi ya da kişileri sigortalı olarak SGK’ya bildirmeye denilmektedir.
Bu durumda yani sigortalı sayılanlar ve sayılmayanlar 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası kapsamında açık bir şekilde belirtilmiştir. 4/C kapsamında olanlar memur olarak çalıştıkları için bu kapsamda sahte sigortalı olmak pek mümkün değildir.
Aynı şekilde 4B kapsamında da ilgili kişinin başvuru yapması gerektiğinden yine bu statüde de sahte sigortalılık mümkün olmaktadır. Ancak 4A kapsamında yani bir işyerinde çalışmak sonucunda elde edilen statü ile ilgili sahte sigortalılık çok fazla olmaktadır.
Sahte Sigortalılık Azalması İçin Atılan Adımlar
Sahte sigortalılık işlemlerinin azaltılması için SGK tarafından birtakım adımlar atılmıştır. Buna göre en temel olarak sahte sigortalılığın oluşmasındaki etmenlerin başında kişinin sağlık hizmetlerinden yararlanabilme isteği gelmektedir. Fakat yakın tarihte genel sağlık sigortası başladığı için herkes prim ödeyerek herhangi bir SGK kapsamında olmadan sağlık hizmetlerini alabilmektedir. Yine aynı şekilde isteğe bağlı sigortalılık kapsamına da genel sağlık sigortası dahil edildiği için isteğe bağlı emeklilik yapanlar, sağlık hizmetlerinden yararlanma hakkı elde etmişlerdir.
Bir diğer nokta, işyeri sahibi işyeri tescil ettirmek istediğinde, kurumun gerekli görmesi halinde sosyal güvenlik kontrol memurlarına durum tespiti yaptırmakta ve işyeri bildirgesinde belirtilen bilgilerin ve gerçeğe uygunluğuna bakılabilmektedir.
Sahte sigortalılık eğer bina inşaatlarında asgari çalışan sayısını tamamlamak için yapılıyorsa, bu durumda da artık SGK’da uzlaşma sistemi geliştirildiği için işverenlerin asgari işçiliğin doldurulması amacıyla inşaatta çalışmayan kişileri gerçekten çalışıyor gibi SGK’ya bildirmelerine gerek bulunmamaktadır. Bu önlemler kapsamında sahte sigortalılığın bir nebze daha düşüş yaşaması beklenmektedir.
Sahte Sigortalılık Konusundaki Cezalar
Durumun devam etmesi halinde ise sahte sigortalılık cezaları SGK tarafından uygulanmaktadır. Bu kapsamda sigortalı olarak bildirilen kişinin söz konusu hizmet günleri silinmekte ve sahte sigortasının başladığı tarihten durumun açığa çıktığı tarihe değin aldığı herhangi bir ödeme ya da sağlık hizmetlerinin bedeli sigortalıdan ve işverenden yasal faizi ile birlikte talep edilmektedir.
Eğer söz konusu kişi sahte sigortalılık kapsamında emekli aylığı almaya hak kazanmışsa, bu durumda da söz konusu mevcut durumun derhal iptali, emeklilik aylığının kesilmesi, ödenmiş olan tüm emekli aylık ödemelerinin yasal faizi ile talep edilmesi ve sahte belge düzenleyerek kurumu zarara uğratmak eylemlerinden dolayı suç duyurusunda bulunma yaptırımları uygulanmaktadır.
Kişinin sahte sigorta ile emekli aylığı almaya hak kazanması durumunda, uygulanacak cezalar ve yaptırımlar sadece sigortalı için değil, aynı zamanda sahte sigortalı olarak gösterildiği işyeri için de uygulanacaktır. Özellikle eşler arasında yaygın görülen bu durum, eşleri de kapsamaktadır ve eşini, işyerinde çalışan olarak göstererek sigortada olan kimseler için de idari cezalar uygulanmaktadır. Aynı şekilde kişinin çocukları için de aynı durum söz konusudur.
