Ücretsiz İzinde Olan İşçi, Başka Yerde Çalışabilir mi?
Özellikle son dönemlerdeki koronavirüs salgını yüzünden pek çok çalışan, işveren tarafından ücretsiz izne çıkarılmaktadır. Bu durumda ise çalışanlar tarafından ücretsiz izindeyken başka bir yerde çalışıp çalışamayacakları konusu merak edilmektedir.
İşçilerin İzin Hakları Nedir?
İş kanunu kapsamında ücretsiz izin ile ilgili olarak herhangi bir düzenleme bulunmamaktadır. Fakat çalışan ve işveren arasında yapılan yazılı iş sözleşmesi kapsamında, ücretsiz izinler ile ilgili hükümler bulunmaktadır. Bu durumda şayet iş sözleşmesi kapsamında çalışanların ücretsiz izin kullanımları ile ilgili düzenlemelere yer verilmişse, çalışanların ve işverenlerin bu noktalara uyum göstermeleri gerekmektedir. Diğer yandan çalışanın talebinin olmaması halinde işveren çalışanı ücretsiz izne ayırmak istiyorsa, bu durumda çalışanın onayının alınması gerekmektedir. Eğer zorunlu bir şekilde çalışan ücretsiz izne çıkarılıyorsa bu durumda kıdem ya da ihbar tazminatı talep edilebilmektedir.
Ücretsiz izin için de normal şartlar altında yol izni ve doğum halinde talepte bulunulmaktadır. Yıllık ücretli izinlerin işyerinin bulunduğu yerden başka bir yerde geçirecek olanlar için talepte bulunmaları halinde ve bu durumu belgelemeleri halinde gidiş ve dönüşlerinde yolda geçecek süreler için işveren tarafından toplamda dört güne kadar ücretsiz izin verilebilmektedir. Kadın çalışanlar için de doğumdan önce sekiz hafta ve doğumdan sonra da 8 hafta olmak üzere toplamda 16 hafta ücretsiz izin alabilmektedir. İsteğe bağlı olarak hamileler ve doğum yapmış olanlar için altı aya kadar ücretsiz izin hakkı bulunmaktadır.
Bu durumların dışında ücretsiz izin ile ilgili halihazırdaki mevzuatta herhangi bir düzenleme bulunmamaktadır. Ancak salgın şartlarında farklı durumlar doğmuştur.
Ücretsiz İzne Çıkarılması Halinde Başka İşyerinde Çalışmak Mümkün mü?
Şayet çalışan, işveren tarafından tek taraflı bir karar neticesinde ücretsiz izne gönderilmişse, bu halde çalışanın başka işyerinde çalışması ve iş sözleşmesini feshederek kıdem tazminatı isteme gibi hakları bulunmaktadır. Eğer çalışan, kendi isteği ve talebi kapsamında ücretsiz izne ayrılmak istiyorsa, bu durumda ücretsiz izin esnasında bir başka işyerinde çalışacağını da işverene belirtmemişse, bu durumda ise ücretsiz izin esnasında bir başka işyerinde çalışamamaktadır. Böyle bir durum olduğunda işverene iş sözleşmesini feshetme hakkı doğmaktadır. Bu durum, yaygın olarak iş literatüründe ahde vefa ilkesi olarak bilinmektedir.
Ancak bu durumlar normal koşullar altında geçerlidir. Koronavirüs salığını nedeniyle iş konusunda farklı düzenlemeler yapıldığı için, şu anda salgın düzenlemeleri iş kanununda da geçerli olmaktadır. Bu düzenlemeler bakımından işverene çalışanını işten çıkarma yasağı getirilmiş olup aynı zamanda işverenlere de salgın gerekçesi ile çalışanları ücretsiz izne çıkarma hakkı tanınmaktadır. Bu bakımdan işverenler, salgın gerekçelerini öne sürerek, çalışanlarını ücretsiz izne çıkarabilmektedir. Ancak çalışanlar da ücretsiz izne çıktıklarında günlük 39 lira nakdi ücret desteğinden yararlanabilmektedir. İlaveten salgın sürecinde işverenlerin çalışanlarını ücretsiz izne göndermeleri için çalışanların haklı fesih nedenleri sayılmamakta, başka bir deyişle çalışan ücretsiz izne gönderilmesini gerekçe göstererek iş sözleşmesini fesih edememektedir. Bu süre ise 17 Kasım 2020 tarihine kadar uzatılmıştır.
Salgın Nedeniyle Ücretsiz İzinde Olan Çalışabilir
İş Kanununda, hali hazırda ücretsiz izne çıkmış çalışanın başka bir işyerinde çalışmayacağına dair hüküm bulunmaktadır. Bu yüzden salgın nedeniyle yapılmış ücretsiz izin uygulamasında da çalışanların farklı yerlerde çalışması kısıtlanmamıştır. Bu yüzden çalışanlar, ücretsiz izinde başka bir işyerinde çalışabilirler. Fakat bu konuda işverenin bilgilendirilmesi yararlı olacaktır. Özellikle işveren ile rekabet oluşturacak bir alanda çalışılması, bu konuda çeşitli sorunların oluşmasına neden olacak, rekabet yasağına da aykırı davranmış olacaktır. Bir diğer önemli nokta, başka bir işte çalışacak olan çalışan nakdi ücret desteğinden yararlanamamaktadır.