Sosyal Güvenlik Kurumu statüsünde çalışanlar için yakınlarının vefatı, hastalık ya da benzeri durumlarda mazeret izni kullanma hakkı bulunmaktadır. Engelli ya da kronik hasta yakını, çocuğu olanlar için ise mazeret izni süresi değişiklik göstermektedir. Özellikle koronavirüs salgını yüzünden bu salgının da mazeret izni olarak kabul edilip edilmeyeceği merak edilmektedir.
Mazeret İzninde Önemli Noktalar
4857 sayılı iş kanunu kapsamında çalışanlar için yakınları vefat ettiğinde sadece 3 günlük mazeret izni bulunmaktadır. Engelli ya da kronik hastalığı bulunan çocuğu olan çalışanlar ise yıl bazında 10 güne kadar mazeret iznine sahiptirler. Özel sektörde çalışmakta olanların mazeret izinleri 4857 sayılı iş kanunu, devlet memuru olarak çalışanların izinleri ise 657 sayılı devlet memurları kanunu kapsamında belirlenmiştir. İş kanununa tabi olarak çalışanlar evlenmeleri, anne babaları vefat ettiğinde, eşini, çocuklarını ya da kardeşlerini kaybettiklerinde 3 günlük mazeret izni kullanabilmektedirler. Çalışan eşi doğum yaptığında ise 5 gün, evlat edinmesi durumunda da 3 gün mazeret izni kullanılabilmektedir.
Çalışanların en az yüzde 75 oranında engelli ya da kronik rahatsızlığa sahip çocuklarının olması ve süregelen tedavileri halinde, hastalık raporu ibraz edilmesi ile birlikte bir yıl içinde 10 güne kadar ücretli izin kullanma hakkı doğmaktadır. Bu izin, çalışan ebeveyn tarafından toptan ya da kısmi olarak kullanılabilmektedir. Başka bir deyişle çalışan isterse 10 günlük süreyi tek seferde ya da yıl içinde taksim ederek kullanabilmektedir. Engelli çocuğu olan çalışanlara tanınan bu haktan memurlar da aynı şekilde yararlanabilmektedir. Memurlarda da tıpkı işçilerde olduğu gibi eşlerden sadece birisi bu izni kullanabilmektedir.
İşçi ve Memur Mazeretlerinde Önemli Farklar
Diğer yandan işçi ve memur mazeret izinleri açısından önemli farklar bulunuyor. İşçi statüsünde olanlar yani 4A kapsamında bulunanlar, 3 gün evlenme izni kullanabilirken, memurlar için evlenme izni 7 gündür. Memurlar, çocukları evlenirken de 7 günlük izin kullanabilmektedirler. İşçiler ise çocukları evlenirken mazeret izni kullanamamaktadır, yıllık izin talep etmeleri gerekmektedir. İşçiler ayrıca sadece kendi anne baba ve kardeşlerinin ölümünde mazeret izni kullanabilmektedirler. Memurlar ise eşlerinin de anne babalarının ve kardeşlerinin vefatı halinde 7 günlük mazeret izni kullanabilmektedirler. Eşinin annesi, babası ya da kardeşinin vefatı için izin isteyen işçi ise yıllık ücretli izinden bu hakkını kullanmak durumundadır.
Babalık Mazeret İzni Durumu
Eşi doğum yapmış memur on günlük babalık izni kullanmaktadır. İşçilerin babalık izin süresi ise beş gündür. Şayet çalışan bir çocuğu evlat edinirse, bu durumda da 3 günlük mazeret izni kullanabilmektedir. Çalışanların bir yıl içinde kullanacakları toplam mazeret izin sürelerinde sınırlama ise bulunmuyor. Toplu iş sözleşmesinin uygulandığı iş yerlerinde ise mazeret izin süreleri sözleşme ile artış gösterebiliyor. Memurların babalık, evlenme ve ölüm dışında bir yılda en fazla 10 günlük mazeret izni kullanmaları gerekiyor. Zaruri hallerde ise on gün daha mazeret izni verilebilmektedir. Fakat ikinci kez alınan mazeret izinleri yıllık ücretli izin üzerinden düşmektedir.
Diğer yandan doğum yapan işçi ve memurlar için doğumdan önce 8, doğumdan sonra da 8 hafta olmak üzere 16 haftalık annelik izni veriliyor. Çoğul gebelik olması halinde ise doğum öncesi süreye 2 hafta daha eklenebiliyor. Doğumda ya da doğum sonrasında annenin vefatı halinde ise doğum sonrasında kullanılmamış süreler hem işçi hem de memurda olmak üzere babaya devredebiliyor. Yani eşinin vefat etmesi halinde, baba, eşinden kalan izin haklarını da 4A ya da 4C kapsamında olduğuna bakılmaksızın kullanabiliyor.
