Alternatif emeklilik sistemlerinin emeklilik konusunda mağdur olanların mağduriyetini gidermek amacıyla tekrar gündeme geldiği günümüzde, emeklilik konusunda süper emeklilik sistemi de tekrar konuşulmaya başlandı. Süper emeklilik ifade edilen kavramdan geçerli olması halinde kimler yararlanabilecek?
Süper Emeklilik Nedir?
Süper emeklilik olarak ifade edilen kavram ilk olarak Turgut Özal döneminde gündeme getirilmiş ve 1987 yılında çıkarılan bir yasa ile devletin para açığını vatandaştan alarak kapatmayı amaçlamıştır. En temel mantık olarak emeklilik hakları olarak yurttaşlardan toplu para alarak hem devlet ekonomisi giderilmeye çalışılmış hem de emekli olmak isteyenlere daha çok emekli maaşı vaadinde bulunulmuştur. Ancak Özal’ın ölümü nedeniyle uygulanmayan süper emeklilik sistemi yaklaşık 30 yıl aradan sonra tekrar gündeme geliyor.
Süper emeklilik sistemi olarak adlandırılan yöntemde devam etmekte olan emeklilik prim ödemelerine ilave olarak ya da tamamen ayrı – bağımsız olacak bir şekilde yapılacak toplu ödemeler neticesinde daha fazla emekli maaşı almayı sağlayan bir sistemdir. Sisteme dahil olmak için SSK, Bağkur ya da Emekli Sandığı gibi sosyal güvenlik sistemlerinden birisine kayıt olmak yeterlidir. Aynı şekilde yurt dışında yaşanması halinde de bu emeklilik sisteminden yararlanılabiliyordu.
Süper Emeklilik Sistemi Niçin Uygulanmadı?
Süper emeklilik sistemi 1987’de çıkarılan yasa ile yürürlüğe girmiş ancak beklenilen verim alınamamıştı. Yürürlüğü girmesi ile birlikte kötüleşen ekonomiyi düzeltme amaçlanmış fakat pek çok yurttaşın sistemin çökmesi neticesinde mağduriyet yaşamasına neden olmuştu. İlk olarak eşitlik ilkesine aykırı olduğu için itirazlarda bulunulmuş fakat yine de yargıdan kurtularak yürürlüğe girer girmez uygulanmaya başlanmıştı. Fakat ilk etapta yüksek seviyeden ödenen emekli maaşlarına çok uzun süreler zam yapılmadı. Bu bakımdan zaman geçtikçe diğer emekliler ile süper emekli olanların maaşları aynı seviyeye gelince, sistemin tercih edilecek hiçbir avantajı kalmamış oldu. Bu bakımdan pek çok kişinin Özal dönemine özgü bir uygulama olduğunu ve kısa vadede iş çözücü gibi görünen sistemin, uzun vadede oldukça büyük mağduriyet yarattığı görüşü kazanmasına neden oldu.
Süper emeklilik sisteminin bir diğer uygulanmama nedeni ise daha yüksek emekli aylığı almak için toplu ve yüksek bedellerde yapılan ödemelerin esasında yurttaşa vaat edildiği gibi ödenmemesi oldu. Sistemin çıkmaza girmesi ve aynı zamanda Özal’ın vefatı ile bir daha süper emeklilik sistemi gündeme getirilmedi.
Süper Emeklilik Tekrar Gündemde
Ancak yakın zamanda muhalefet kanadının iddialarına göre Özal döneminde uygulanan süper emeklilik sistemi günümüzde tekrar getirilmeye çalışılıyor. Muhalefetin iddialarına göre bireysel emeklilik sisteminde yurt dışında yaşayanlar için döviz üzerinden emeklilik sistemine giriş yapabilmeleri, devletin döviz ihtiyacını karşılamak için kullanılıyor ve aynı zamanda da bu türden emekli olmak isteyenlerin prim ödemelerini Türk Lirası üzerinden yapanlara göre çok daha avantajlı oldukları ve emekli olduklarında da yüksek maaş alacakları görülüyor.
Emeklilik sisteminde yurtdışında yaşayan Türkiye vatandaşlarının döviz üzerinden yatırım yapmaları pek çok soru işaretini de beraberinde getiriyor. Bu durumda, kur farkı yüzünden çok düşük ücretler üzerinden prim ödemesi yaparlarken aynı koşullarda yaşayan Türkiye’deki çalışan prim ödemeleri çok yüksek ücretlere ancak emeklilik değerlendirmesi olarak düşük bedellere mal oluyor. Başka bir ifadeyle yurtdışında yaşadığı için döviz üzerinden prim yatıran bir kişi 200 Euro yatırdığında prim ödemesini en yüksek seviyeden yapabiliyor. Ancak Türkiye’de çalışma koşullarında ya da emeklilik şartlarında 200 Euro’ya denk gelecek prim ödemesini milyonlar yapamadığı için en alt düzeyden prim ödemelerini gerçekleştirebiliyorlar. Bu durumun son zamanlarda yurtdışında yaşayan Türkiye vatandaşları tarafından sıklıkla tercih ediliyor olması günümüzde akıllara süper emeklilik sistemini getiriyor.
