Otomatik Katılımlı BES Hangi İş Yeri İçin Ne Zaman Başlayacak?

1 Ocak 2017’den itibaren Türkiye de ABD, İngiltere, Yeni Zelanda, İtalya ve Şili gibi birçok ülkede mevcut olan, kısaca BES olarak da bilinen otomatik katılımlı Bireysel Emeklilik Sistemi uygulamasına başlandı. Ancak önceki sosyal güvence ve emeklilik sistemlerimizden biraz farklı işleyen Bireysel Emeklilik Sistemi hakkında birçok soru işareti var. Biz de bu yazımızda otomatik katılımlı BES hakkında bilgiler verip, hangi iş yeri için ne zaman başlayacak sorusunu da cevaplayacağız.

Otomatik Katılımlı BES Nedir?

Bireysel emeklilik sistemi, belirli şirketler ya da bankalar aracılığıyla kişilerin maaşlarının belirli bir kısmını biriktirerek çalıştıkları süre içinde birikim yapmalarını; sonra da bu birikimi dilerlerse emekli maaşı olarak almalarını sağlayan bir sistemdir. BES’in otomatik katılımlı olması ise devletin yönlendirmesi ile işverenlerin çalışanlarını bu sisteme otomatik olarak kaydetmesi halinde olur. 1 Ocak 2017 itibariyle ülkemizde işleyecek olan sistem otomatik katılıma sahiptir. Bunun anlamı, BES’e prim ödemeleri yapılması için çalışanlardan herhangi bir izin istenmeyecek ancak isteyen katılımı takip eden 2 ay içinde sistemden çıkıp tüm parasını iade alabilecek.

Kimler Otomatik Katılımlı BES ile Prim Ödeyecek?

Bireysel Emeklilik Sistemi için otomatik kaydedilenler, 45 yaş ve altında çalışanlar olacak. Yani 1972’den önce doğan sigortalılar otomatik katılımlı BES’e dahil değiller. İlk verilere göre 2017’nin sonunda toplamda 14 milyonu aşkın sigortalı, otomatik bireysel emeklilik sistemi ile prim ödemesi yaparak sisteme dahil olacak.

BES’e Ne Kadar Prim Ödenecek?

Çalışanların maaşlarından bireysel emeklilik sistemi için kesilecek ücret prime esas kazancın %3’ü olarak belirlenmiştir. Yani en düşük kesinti 53 TL, en yüksek kesinti ise 340 TL olacak. Buna bağlı olarak bir yılın sonunda BES ile yapılacak birikim en az 1800 TL, en çok 5500 TL olacak. Ancak, kanunla birlikte Bakanlar Kuruluna kesintinin yapılacağı oranı %6’ya çıkartma ya da %1’e azaltma yetkisi verildi.

Ayrıca ödenen primlere ek olarak, 3-6 yıl boyunca sistemde kalan sigortalılara %15, 6-10 yıl boyunca kalanlara %35, 10 yılını dolduranlara %60, sistemde en az 10 yıl kalıp 56 yaşını dolduranlara ise %100 devlet katkısı verilecek. 10 yıl boyunca sistemde kalıp emekli olduktan sonra BES’ten maaş alan sigortalılara ise ek %5 devlet katkısı olacak. Böylece devlet katkılarını yalnızca sistemde kalmaya niyetli çalışanların alması amaçlanmış.

Cayma Hakkı Var Mı?

Otomatik katılımlı bireysel emeklilik sisteminde cayma hakkı bulunuyor. Sisteme kayıtları yapılmış çalışanlar sözleşmeyi takip eden iki ay boyunca bu cayma haklarını kullanarak o zamana kadar yapılmış tüm prim ödemelerini geri alarak hiçbir maddi kayıp yaşamadan sistemden çıkabilirler. Ancak, eğer çalışanlar bu iki aydan sonra sistemden çıkmak isterse emeklilik sistemini sağlayan şirket ile yapılan sözleşmeye bağlı olarak belirli bir tutarda kesinti yapılabilir ve maaşından kayıp yaşayabilir. Dolayısıyla sisteme otomatik kaydedilen çalışanların bu cayma haklarını iki ay içinde kullanmaları onlar için daha avantajlı olacaktır. Ayrıca, sistemden 3 yıldan önce çıkan çalışanların bu maddi kayıpların yanında, alacakları devlet katkısından da muaf olacaklarını hatırlatalım.

Otomatik Katılımlı BES Hangi İş Yeri İçin Ne Zaman Başlayacak?

Otomatik katılımlı bireysel emeklilik sistemi ülkemizde yeni bir uygulama olduğu için meydana gelebilecek anlaşmazlık ya da sıkıntıların daha hızlı çözülebilmesi adına aşamalı bir geçiş sağlanmış. Yani 45 yaşın altındaki tüm sigortalıların BES’e geçmesi aynı tarihte değil, iş yerlerine göre belirlenen bir tarihte yapılacak. Belirlenen tarihler ise şöyle:

• 1000 ve üzeri çalışanı olan özel sektör : 1 Ocak 2017
• Genel ve özel bütçeli idareler yani memurlar : 1 Nisan 2017
• 250-1000 çalışanı olan özel sektör : 1 Nisan 2017
• 100-249 çalışanı olan özel sektör : 1 Temmuz 2017
• Mahalli idareler ve KİT’ler (Kamu İktisadi Teşebbüsler) : 1 Ocak 2018
• 10-49 çalışanı olan özel sektör : 1 Temmuz 2018
• 5-9 çalışanı olan özel sektör : 1 Ocak 2019

Bu tarihler işverenler açısından da önemli çünkü yasa tarafından yapılan düzenlemelere ve yükümlülüklere uymayan işverenler için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca 100 TL idari para cezası uygulanacak. Ayrıca bu cezanın dışında, işverenin ihmalinden doğan tüm maddi hasar çalışana ödenmek zorunda.