Kısa çalışma ödeneğinin süresi en son Cumhurbaşkanlığı kararı ile iki ay daha uzatılmış olmasına karşılık, kısa çalışma ödeneği ile özellikle çalışanlar pek çok sorun yaşamaktadır. Yaygın görülen sorunlar, kısa çalışma ödeneği kapsamında tam mesai yaptırılması, maaşın kalan kısmının avans olarak yatırılması ve sigorta primlerinin ödenmemesi gibi sorunlar oluşturmaktadır. Bu durum ise işverenler için ciddi yaptırımlara söz konusu olabilmektedir.
Kısa Çalışma Ödeneğinde Uyulması Gerekenler
Koronavirüs tedbirleri kapsamında ekonomik olarak bu süreçten etkilenen işyerlerinin ve çalışanların mevcut durumlarının korunmasını sağlamak için Ağustos ayı itibariyle 2 ay daha uzatılan ödenek, beraberinde pek çok sorunu da barındırıyor. Temel olarak kısa çalışma ödeneğinden yararlanmak için işyerinin çalışma süresinin en az üçte bir oranında azaltması gerekmektedir. Bu en temel nokta olup işyeri sahiplerinin bu noktaya dikkat etmesi gerekmektedir. Başka bir deyişle üçte bir oranında işlerinin azaltılması demek, haftalık 6 gün işyeri faaliyet gösteriyorsa, çalışma süresini 4 güne çekilmeli ve 2 gün çalışma yapılmamalıdır. Kısa çalışma ödeneği de çalışma yapılmayan bu iki gün için verilmektedir.
Bu bakımdan işverenin haftalık çalışma süresini ne kadar azalttığı ve haftalık olarak da kaç saat çalışıldığı tam ve doğru şekilde İŞKUR’a bildirmek ile yükümlüdür. Daha sonra bildirilen çalışma sürelerinde herhangi bir değişiklik söz konusu olursa, bu değişikliğin de yine bildirilmesi gerekmektedir. Başvuru için hangi saatler ve çalışma imkânları belirtilmişse, bunun dışında hiçbir şekilde çalışmanın, mesainin yapılmaması gerekmektedir. Örnek olarak işveren çalışma sürelerinde yarı yarıya bir düşüklüğe gitmişse ve bu bakımdan da kısa çalışma ödeneği alıyorsa, işyerinde çalışanların 4, 5 ve 6 gün çalışmamaları, sadece 3 gün çalışmaları gerekmektedir.
Kurallara Uymayanların Sayısında Artış
Ancak durum böyle olmasına karşılık, kısa çalışma ödeneğinden yararlanılmasına rağmen çoğu işyerinin ödenek kapsamında belirlenen kurallara uymadığı görülmektedir. Kısa çalışma ödeneğinden yararlanmak için belirtilen sürelerden olumsuz anlamda sapma söz konusu ise ve çalışanlar bu durumdan etkileniyorsa, İŞKUR ve SGK’ya başvuru yapmaları halinde işyerinin mevcut çalışma saatleri hakkında inceleme talep edebilirler.
Bir diğer önemli nokta da çalışanların bu dönemde aldıkları ücret hakkındadır. Kısa çalışma ödeneği ücretleri çalışılmayan günler için belirlenmektedir. Yani çalışılmayan günler için ödenek verilmektedir, çalışılan günler için ise çalışanlara çalıştığı günlerin parası tam olarak ödenmeli ve çalışılmış olan günler için de yine sigorta primlerinin hesaplanarak SGK’ya yatırılması gerekir. Örnek olarak işyeri çalışma süresinde üçte bir oranında düşürdüyse, bu durumda 2 gün çalışılmıyor 4 gün çalışma söz konusu ise 2 günün ücretinin kısa çalışma ödeneğinden ödenmesi gerekmektedir. Kalan 4 günün ücretinin ise işveren tarafından ödenmesi, 4 gün için de SGK’ya prim ödenmesi gerekmektedir. Bu yüzden bu günler için avans ödemesi yapılamamaktadır.
İşyeri Sahiplerine Ağır Cezalar
Bu noktalara işveren dikkat etmediği ve bilerek farklı uygulamalar ortaya çıkarması halinde ilgili kanuna aykırı hareket ederek cezai yaptırımlara maruz kalmaktadır. İlk olarak kısa çalışma ödeneğine aykırı hareket eden ya da beyana uymayan işveren, çalışanlara kısa çalışma ödeneklerini yasal faizleri ile ödemek durumundadır. Diğer bir durum ise çalışanların çalışarak maaş ödemesi yapılmadığı için İş Kanunu’na da aykırı hareket edildiği için bu durum çalışan nezdinde tüm haklarını alarak iş sözleşmesini feshetme hakkını doğurmaktadır. Son olarak ise kısa çalışma ödeneği cezası çalışılan günler için primlerin de ödenmediği için idari para cezası olarak işverene kesilir ve ödeme yapmaması halinde işyeri faaliyetleri durdurulur.
