Özellikle koronavirüs salgını yüzünden pek çok işletme zor zamanlar yaşıyor ve çoğu işletme iflas ediyor ya da faaliyetlerine son veriyor. Kapanan işyerindeki işçi hakları ise çalışanlar tarafından merak ediliyor. Bu durumda olan çalışanların Ücret Garanti Fonu’na başvuru yapmaları gerekiyor.
İşyeri Kapanan Çalışanların Hakları
İşverenin iflas etmesi ya da ödeme güçlüğüne girmesi özellikle salgının son zamanlarda etkileri nedeniyle çok daha sık şekilde görülüyor. Bu durumda çalışanların üç aya kadar olan ücretleri ise Ücret Garanti Fonu kapsamında ödeniyor. Fondan ücret alınması için ise bazı koşulların yerine getirilmesi gerekiyor. Gerekli olan belgeleri ibraz eden çalışanlar, işyerlerinin kapanması ya da iflası yüzünden alamadıkları ücretlerin 3 aya kadar olan tutarlarını fon kapsamında alabiliyorlar.
İşsizlik Sigortası Fonu kapsamında işverenler tarafından yatırılmış olan primlerin yüzde 1 oranı Ücret Garanti Fonu kapsamına dahil ediliyor. Ücret Garanti Fonu, işverenlerin iflas ya da işyerini kapatma gibi durumlarında ücretlerini ödememeleri çalışanlara destek olmak amacıyla uygulanıyor. Fon, işverenler tarafından ödenmeyen son üç aylık ücretleri çalışanlara ödüyor. İşsizlik maaşı brüt asgari ücretin yüzde 80 oranını aşmıyorken, Ücret Garanti Fonu kapsamında yapılan ödemeler ise net ücret üzerinden hesaplanıyor. Ödemeler esnasında ise Sosyal Güvenlik Kurumu SGK’ya bildirilmiş olan prime esas teşkil eden kazançlar temel alınıyor. Bu bakımdan bordroda kazanç ne kadar çok gösteriliyorsa, o tutar üzerinden ödeme sağlanıyor. Kazancı bordroda eksik gösterilmiş olanlar ise pek çok konuda olduğu gibi Ücret Garanti Fonu kapsamında da mağduriyet yaşıyorlar.
Her Ücret Alınmıyor
Ücret Garanti Fonu’ndan ödenek almak için ise öncelikle işverenin ödemediği her ücretin alınamayacağı bilinmesi gerekiyor. Fon kapsamında, çalışanlara ödenmemiş ücretleri almak için işverenin iflas etmesi, işveren için aciz vesikasının alınması ya da iflasın ertelenmesi gibi nedenler olması ve bu bakımdan da işverenin ödeme güçlüğüne düşmesi gerekiyor. İşveren hakkında şayet iflas erteleme kararı verilirse, son üç aylık ücretler yine fondan alınabiliyor.
Fon kapsamında destek alınabilmesi için ise başka koşulların da sağlanması gerekiyor. Çalışanın işverenin ödeme güçlüğüne düşmesinden önce olacak şekilde bir yıl içinde aynı iş yerinde çalışıyor olması, ödenmeyen ücret alacağının da işverenin ödeme güçlüğüne düşmesinden önce oluşmuş olması gerekiyor. Bu noktada askerlik, uzun süreli tedavi, tutukluk gibi durumlar ise son bir yıl içinde aynı işyerinde çalışma koşullarına herhangi bir aykırılık taşımıyor. Bu durumdaki kimseler de ödenmeyen ücretlerini talep edebiliyorlar. İşveren tarafından işsizlik sigortası primlerinin ödenmiş olup olmadığına da bakılmıyor, bu durumda çalışan için tek koşul son bir yıl içinde aynı işyerinde çalışıyor olması.
İşsizlik Maaşı Alanların Durumu
İşsizlik maaşı alanlar da fondan yararlanabiliyorlar. İşsizlik maaşı almak bu bakımdan Ücret Garanti Fonu’ndan destek almaya sorun taşımıyor. Çalışanlar, işverenlerin ödeme güçlüğüne düşmüş olduğu tarihten önceki son 5 yıl içindeki ödenmemiş olan ücretlerini de fondan isteyebilirler. Bu noktada ise tarih önem kazanıyor. Son bir yıl içinde aynı işyerinde çalışma koşulunun tespit edilmesinde, işverenin ödeme güçlüğüne düşme tarihi esas alınmaktadır. Ödeme güçlüğüne düşme tarihinin tespitinde ise şu yöntemler kullanılıyor; iflasta, mahkeme tarafından verilmiş olan iflas kararı tarihi, iflasın ertelenmesinde mahkeme tarafından verilmiş iflas ertelenmesi kararı, konkordato halinde mühlet kararı tarihi, aciz vesikası ya da aciz vesikası hükmüne geçecek haciz tutanağı alınması halinde ise bu belgelerin düzenlenme tarihleri temel alınarak çalışanların başvuru yapabilecekleri zaman tespit ediliyor. Buna göre bu belgelerin ya da kararların alındığı tarihten itibaren 1 yıl çalışma koşulunu sağlayanlar imkândan yararlanabiliyor.
