Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından geçen günlerde yapılan bireysel emeklilik sisteminde yer alan birikimin, özel sektöre kaynak olarak aktarılabileceği açıklaması konuyla ilgili önemli bilmeceler yarattı. Çoğu uzmana göre bu durum kaynak israfına yol açacak.
Bireysel Emeklilik Kaynak mı Olacak?
Türk Lirası’ndaki değer kaybı hızla devam ederken, bu süreç kapsamında Türk Lirası birikimleri olanlar önemli endişeler duymaya devam ediyorlar. Cumhurbaşkanı Erdoğan ise, bu kapsamda Türkiye’de sayıları milyonları bulan vatandaşların birikimlerinin bulunduğu bireysel emeklilik sistemi hakkında yeni açıklamalar yaptı. Erdoğan açıklamasında BES içinde toplanan paraların özel sektörde kaynak olarak kullanılabileceğini ifade etti.
Ziraat Sigorta, Halk Sigorta ve Vakıf Sigorta’nın tek bir çatı altında birleşmesi ve artık Türkiye Sigorta adı altında faaliyet yapacakları programın tanıtım toplantısında konuşan Erdoğan, bireysel emeklilik sisteminin yenilik gerektirdiğini ve yapılacak yeni atılımlar ile birlikte reel sektörde uzun vadeli ve düşük maliyetli kaynak sağlayabileceğinden bahsetti. Erdoğan’ın sarf ettiği sözler ise bireysel emeklilik sisteminde olanlara şirketlerin ihtiyaç duydukları kaynaklar, BES yatırımcılarından mı çıkacak sorusunu gündeme getirdi.
Bireysel Emeklilikte Toplam Sayı 6,8 Milyon Kişi
Halihazırda günümüze değin bireysel emeklilik sisteminden 6,8 milyon kişi faydalanıyor. 2003 yılından beri, özellikle tasarrufları düşük olan kimselere birikim yapabilmeleri ve emeklilik döneminde de ek bir gelir elde etmeleri için geliştirilen BES, en temel olarak sistem içinde en az 10 yıl kalmayı ve 56 yaşını doldurmayı gerektiriyor. Bu şartlar sağlanmadan sistemden çıkış yapmak da mümkün ancak bu durumda belirli kesintiler yapılabiliyor. 1 Eylül tarihi itibariyle, Türkiye’de bireysel emeklilik sisteminden toplamda 6,8 milyon kişi yararlanıyor. Sistemde birikmiş olan toplam birikimler ise 145 Milyar TL’yi buluyor.
Uzmanlara göre ise BES konusunda atılacak adım sisteme çok büyük zararlar verecek ve yatırımcıların sistem çıkmasına ya da sisteme yeni girişleri engelleyecek içeriğe sahip bulunuyor. Uzmanlara göre bireysel emeklilik sistemi halihazırda iyi bir şekilde yürütülüyor. Ancak sistemden yapılacak bir kaynak aktarımının büyük olumsuzluklara yol açılacağı ön görülüyor.
“Kaynak İsraf Olur”
Uzmanlara göre BES’in kaynak olarak özel sektöre aktarılması önemli bir kaynağın israf edilmesi anlamına geliyor. Mevcut haliyle hukuka da aykırı olarak görülen yöntem, BES fonlarının nasıl değerlendirileceği konusunda açık şekilde belirlenmiş durumda. Buna göre fonlarda biriken paralar özel sektöre ucuz kredi kapsamında kullandırılırsa, yasaya aykırı şekilde hareket edilecektir. Fakat yasal değişiklik yapılarak böyle bir imkân sağlanabilir. Yasal değişikliğin yapılması halinde ise bireysel tasarruflara el koyma gibi bir durum da oluşabilir.
Bireysel emeklilik sistemi kurulduğunda toplanmış olan fonların kriz zamanlarında yatırımcıların aleyhine kullanılmasından önceden de endişe ediliyordu. Fakat halihazırda nasıl bir düzenleme ve fon değişiminin yaşanacağı da net olarak bilinmiyor. Kimi uzmanlara göre Erdoğan’ın ifadeleri farklı kanalları kast edebiliyor. Buna göre BES fonlarının tahvillerde kullanılması ve uzun vadeli kredi dönüştürülmesi için ise yine farklı bir yasal düzenleme gerekiyor. BES kapsamında çok küçük bir oranın bu türden uzun vadeli fonlara dönüştürülebileceğini belirten uzmanlar, mevcut bankacılık kredileri yanında çok ufak kalacak şekilde bir tutar sağlayacaktır görüşündeler.
Bireysel emeklikte birikimcilerin hesapları fonların yönetiminden oluşuyor. Belirlenmiş süreler kapsamında ödenmekte olan primler, hesapta birikerek fonların değerlendirilmesi sağlanıyor. Bu fonların özel sektöre uzun vadeli kredi imkânı şeklinde açılması ise geri dönüşü olmayan sonuçlar yaratabilir. En büyük etkisinin ise eğer özel sektöre değerlendirme olarak BES kullanılırsa, sistemdeki tüm birikimlerin bir anda yatırımcılar tarafından çekileceği ve sistem havuzunun boşalması olarak beliriyor.
