Kadın çalışan sayısının 150 ve üzerinde olan işletmeler için kreş hizmeti verme zorunluluğu bulunmaktadır. İşverenlerin de bu yükümlülüğü yerine getirmesi gerekiyor. Tamamen kendileri bir kreş açabilecekleri gibi kreş hizmeti veren yerlerden de bu desteği alabiliyorlar. Bu noktada işverenlere kreş desteği de sağlanıyor ancak bunun için belirli noktalara dikkat edilmesi gerekiyor.
Kreş Desteğinde Önemli Ayrıntılar
İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamında 150 ve üzerinde kadın çalışanı olan işyerleri için kreş hizmeti verilmesi bir zorunluluk. Bu sayının hesaplamasında kadın çalışanların aynı vardiyada olmalarına da bakılmıyor, toplamda 150 ve üzerinde kadın çalışanı olanlar için, yaş farkı ya da anne olma durumlarına da bakılmadan işletmelerin kreş açmaları gerekiyor. İşverenler ise bu yükümlülüklerini iki şekilde yerine getiriyorlar. İşyerlerinde kendileri kreş açabilecekleri gibi mevcut kreş hizmeti sunan yerlerden de hizmet satın alabiliyorlar. İşverenin kreşi ayrıca tek başına açması da gerekmiyor. Aynı bölgede bulunan başka işyerleri ile ortak kreş açılması da sınırlar kapsamında mümkün oluyor.
Vergi ve Prim İstisnası Uygulanıyor
Normal koşullarda çalışanlar için ödenen ücretten gelir vergisi ve devamında sosyal güvenlik primi kesintisi yapılmaktadır. Kreş desteği de kadın çalışanlara yönelik sağlanmakta olan ücret niteliğinde menfaat olarak görülüyor. 2013 yılında başlamış olan kreş zorunluluğu işyerlerine yük yaratmamak için ise bunu uygulayan işletmelere vergi ve prim istisnası uygulanıyor. İşyerinde ya da başka bir işveren ile ortak kreş açan işverenin bu bakımdan yapmış olduğu harcamaların tamamı da vergiden muaf tutulabiliyor.
Mevcut kreşlerden hizmet alanlar için ise aylık istisna tutarları 2018 yılına değin brüt asgari ücretin yüzde 15’i olarak uygulanıyordu. 2018 yılında istisna tutarı asgari ücretin yüzde 50 oranına arttırıldı. Bu bakımdan, 2020 yılında işverenin kreş hizmeti satın alması halinde tutarın bin 471 TL’si için vergi ve prim istisnası yapılıyor. Ancak bu bir teşvik olarak görülmemelidir. İşveren, kreş sorumluluğunu sağlarken, vergi ve sosyal güvenlik primi ödememesi anlamı taşıyor. İstisna uygulanmıyor olsa, işverenin kreş harcamaları için de ayrıca vergi ve prim ödemeleri gerekecek.
Ödemeler Doğrudan Kreşe Yapılmalı
Gelir Vergisi Kanunu kapsamında kreş ve gündüz bakımevlerinin hizmetlerinin işverenler tarafından verilmesi durumunda, bu hizmetten yararlanan kadın çalışanlar için sunulmakta olan menfaatlerin tamamı gelir vergisinden istisna olarak tutuluyor. Hizmetin işverenin kendisine ait olan ya da kiralamış olduğu diğer yerlerde yapılması da yine istisna uygulamasına engel yaratmıyor. Kreş ve gündüz bakımevlerinin hizmetinin işverenler tarafından işyerinde verilmediği hallerde ise vergi ve prim istisnasından yararlanmak için hizmetin gelir ya da kurumlar vergisi üzerinden işletilen kreş ve gündüz bakım evlerinden alınması, ödemelerin de bu hizmetin sağlandığı mükelleflere yapılması gerekli oluyor.
Bu noktada, Hazine ve Maliye Bakanlığı, kreş yükümlülüğü taşıyan ve taşımayan işverenler ile kreşler arasında da aracılık hizmeti veren bir işletmenin talebi doğrultusunda bir özelge yayınladı. Buna göre ödemeyi aracı firma üzerinde yapan bir işletmenin sorusuna yönelik istisnadan yararlanmak için ödemelerin doğrudan, yani aracı kurum olmadan kreş ve gündüz bakımevi hizmeti veren gelir ya da kurumlar vergisi mükellefi olanlara yapılması gerektiğine dikkat çekildi. Ödemelerin aracı işletmeler ile yapılması halinde ise istisnadan yararlanmak mümkün olmuyor. Bu bakımdan, kreş hizmetini farklı kurumlardan alan işletmelerin sunulan istisnalardan yararlanması için bu noktaya dikkat etmeleri gerekiyor. Kreş ve gündüz bakımevi sorumluluğunu yerine getiren istisna tutarı da çocuk başına hesaplanıyor. Buna göre işveren aynı işçinin diğer çocukları için de istisna talep edebilmektedir.
