İşveren ve çalışanlar arasında en sık sorun yaşanan konuların başında ara dinlenme süreleri geliyor. Öyle ki çoğu işveren için ara dinlenme sürelerinin çok az geçilmesi bile sorun yaşanmaya neden olabiliyor. Ancak ara dinlenme süreleri çalışanlar için temel bir hak olup ilgili süreler için işverenlerin karışma hakkı bulunmamaktadır.
Ara Dinlenme Sürelerinin Belirlenmesi
İşçi ve işveren arasında en önemli sorunların başında fazla mesai, ara dinlenme, mola gibi konular geliyor. Çalışanlar ara dinlenme yani mola haklarını kullansa ya da kullanmasa da fazla mesailer, çalışma sürelerinden ara dinlenme süresi temel alınarak hesaplanıyor. Ara dinlenme sürelerinin belirlenmesi ise çalışanların iş sürelerine göre farklılık bulunuyor.
Çalışma konusunda fazla mesai alacakları önemli bir sorun teşkil ediyor. İşverenler genelde fazla mesainin ücrete dahil olduğu yönünde sözleşmeler yapıyorlar. İşe ihtiyacı olanlar ise mecbur bir şekilde bu sözleşmeleri imzalamak durumunda kalıyorlar. Çalışanların iş ilişkileri bittiğinde ise bu haklarını mahkemede arama yolu gerekiyor. Fazla mesai hesabında ise ara dinlenme süreleri ise çeşitli anlaşmazlıklara neden oluyor.
Çalışanların Ara Dinlenme Süreleri
İlgili kanun kapsamında günlük çalışma sürelerinin ortalama olarak bir zamanda, o yerin gelenekleri ve işin gereğine göre ayarlanmak kaydıyla çalışanlara ara dinlenme hakkının tanınması gerekiyor. Buna göre ara dinlenme süreleri; dört saat ya da daha kısa süreli işlerde 15 dakika, dört saatten 7,5 saate kadar olan işlerde 30 dakika, 7,5 saatten daha fazla olan sürelerde ise 1 saat uygulanmak durumundadır. Bu dinlenme süreleri ise asgari olarak belirlenmiştir yani çalışanların en az kullanacakları şekildedir. Aynı zamanda aralıksız olarak da sağlanması gerekmektedir. Fakat işyerinin bulunduğu bölgede iklim, mevsim koşulları ya da o bölgedeki gelenekler ve işin niteliği de göz önünde tutulduğunda sözleşmeler kademeli olarak kullanılabilmektedir. Buna göre bir işyerinde bulunan çalışanlar aynı anda ya da değişik saatlerde mola verebilmektedir. Ara dinlenmeler ise çalışma sürelerinden sayılmıyor.
Yasal olarak belirlenmiş günlük çalışma süresi fazla mesai ile birlikte 11 saati aşamıyor. Bu konuda Yargıtay kararında çalışma süresi 7,5 saatten 11 saate kadar olan işlerde dinlenme süresini bir saat, 11 saati aşan çalışma sürelerinde ise 1,5 saat ara dinlenmeyi ön görmektedir. Bu nokta 11 saati aşan çalışmaların ücretinin çalışanlar tarafından talep edilebilmesi için önemlidir. Yıllık temelde 270 saati aşmış olan çalışanların parası her durumda ödenmek zorundadır.
Çocuk ve Genç İşçilerde Ara Dinlenme Süresi
Çocuk ve genç işçilerde ara dinlenme süresi de yaşları temel alınarak belirlenmektedir. İlgili mevzuat kapsamında 15 yaşını tamamlamış fakat 18 yaşını tamamlamamış kişi genç işçi olarak adlandırılmakta, 14 yaşını bitiren ve 15 yaşını doldurmamış olan ise çocuk işçi sayılmaktadır. Çocuk ve genç işçilerin ara dinlenme süreleri ise diğer işçilerden farklılık taşımaktadır. Çocuk ve genç işçilerde ara dinlenme süreleri 2 saatten fazla 4 saatten az işlerde 30 dakika, 4 saatten 7,5 saate kadar süren işlerde ise 1,5 saat olarak uygulanmaktadır.
Bu koşullar altında dinlenme tüm çalışanlar için en temel haklardan birisini oluşturmaktadır. Dinlenme sürelerinin iptal edilmesi, işveren tarafından kısa kullandırılması ya da hiç kullandırılmaması çalışanlar tarafından iş sözleşmesini derhal haklı fesih sebebi olmaktadır. Bu konuda çalışanların da taviz vermemesi gerekmektedir. İlgili mevzuat kapsamında çalışanlar molalarını kullanmasalar bile kullanmış kabul edilmektedirler. Bu yüzden ara dinlenme sürelerinin çalışanlar tarafından belirlenmiş saatler zarfında tam olarak kullanılması gerekmektedir. Tek seferde kullanılacağı gibi işveren ile anlaşma halinde mesai kapsamında aralıklı olarak da kullanmak mümkün.
