Doğum yapan çalışanlar için çocuklarının 1,5 yaşını doldurmalarına kadar günlük olarak verilen 1,5 saatlik süt izni haklarının kullanılmaması halinde kadın çalışan, bu sürelerin ücretlerini talep edebilmektedir. İşveren böylesi bir durumda eğer süt izni kullanılmıyorsa, bu sürelere karşılık gelen ücreti yüzde 50 zamlı oran üzerinden ödemek durumundadır.
Kadın Çalışanlar İçin Annelik İzinleri
İş Kanunu çerçevesinde sigortalı çalışan kadınların doğumdan önce ve sonrasında birtakım hakları bulunuyor. Buna göre önce ve sonrasında sekizer haftadan olmak üzere toplam 15 haftalık annelik izin hakları bulunuyor. Çoğul gebelik olması halinde ise bu süreye iki haftalık bir ilave daha yapılabiliyor. Sağlık durumu açısından uygun ve çalışmaya devam edebilecek sigortalı çalışan, doğumdan önceki üç haftaya kadar çalışmaya da devam edebiliyor. Bu bakımdan doğum öncesinde kullanılmayan annelik izni doğum sonrasında kullanılma imkânı oluşuyor.
Kadın istihdamını arttırmak ve kadın çalışanların haklarında iyileştirme oluşmasını sağlamak amacıyla son zamanlarda önemli değişiklikler gündeme geliyor. Bu açıdan 2016 yılında yapılan değişiklik kapsamında doğum sonrası annelik halinin izninin bitiminden itibaren olmak üzere çocuğun bakımı ve yetiştirilmesi amacıyla kadın çalışanlara ilk çocukta 2 ay, ikinci çocukta 4 ay, üçüncü ve daha sonraki çocukların doğumunda ise toplamda 6 ay süreler ile yarım gün izin hakkı tanınıyor. Kadın çalışanlar bu dönemde haftalık çalışma sürelerinin yarısına kadar çalışıp kalan yarısında da izin kullanılabilmektedirler. Çalışmadıkları yani izinli sayıldıkları saatler için de İşsizlik Sigortası Fonu üzerinden kendilerine ödeme yapılarak mevcut aylıklarının düşmesinin önüne geçilir, izin kullanırken hiçbir gelir kaybı yaşamazlar. Buradaki önemli nokta yüksek ücret ile çalışanlarda da çalışmış oldukları saatlerin parasının normal ücret üzerinden, kalan kısmının ise asgari ücret üzerinden tamamlanmasıdır. Bu nedenle annelik izinlerinden yararlanan yüksek maaşla çalışanların ücretlerinde bir miktar düşüş yaşanabilmektedir.
Süt İznindeki Durum
Kadın çalışanlara, annelik hakları kapsamında aynı zamanda günlük olarak bir yaşından küçük olan çocuklarını emzirmeleri için 1,5 saat izin verilmektedir. Bu izin hakkı tüm yeni anne olmuş sigortalı çalışanlar için geçerli olup izin saatlerine de çalışanın kendisini karar vermesi gerekmektedir. Bu bakımdan işverenin istediği saatlerde değil, kadın çalışana uygun olarak saatlerde bu iznin kullanılması gerekmektedir. Aynı zamanda dinlenme ya da yemek molası gibi süreler de bu süre içerisinden düşülemez ve kadın çalışan günlük bazda süt izni için 1,5 saat dinlenme süresine sahiptir.
Süt izninin kullanılması için yarım izin hakkını kullanılması halinde bu izinlerden sonra başlatılır, kullanmayanlar için ise annelik izninin bitiminden sonra kullanılmaya başlanmaktadır. İşverenin süt iznini kullandırmaması halinde ise 2020 yılı kapsamında 2 bin 809 lira para cezası uygulanırken, aynı zamanda çalışan tazminata hak kazanarak işten ayrılmayı talep edebilir.
Süt İzni Kullanılmadığında Yüzde 50 Zam
Süt izninin, işverenin çalışanına kullanılmaması durumunda ise Yargıtay kararına göre bu süreler için yapılacak ücret hesaplamasının yüzde 50 zamlı olması gerekiyor. Buna göre çalışanın ilgili mercilere başvurarak, işvereni tarafından süt izninin kullandırılmaması halinde günlük 1,5 süreye denk gelen çalışma ücretlerinin yüzde 50 olarak hesaplanması gerekiyor. Bunun yanında işveren toplu halde idari para cezası ödüyor ve aynı zamanda çalışanın işten ayrılması durumunda tazminat da ödemesi gerekiyor.
Süt izninden yararlanmak isteyenler için ise bu süreleri hesaplama 8 hafta annelik izninin ardından çalışmaya başlayan kadın çalışan için 10 ay boyunca, annelik izninin ardından iki ay yarım gün izin hakkı kullanan çalışan için ise iki aylık yarım gün çalışma döneminden sonra yine 10 ay olarak uygulanıyor.
