Kendi İsteğiyle İşten Ayrılan Tazminat Alabilir mi? 2025 GÜNCEL

Kendi isteğiyle işten ayrılan tazminat alabilir mi sorusu, çalışanların ve işverenlerin sıkça karşılaştığı hukuki meselelerdendir. İşçinin kendi talebiyle işten ayrılması genellikle tazminat hakkını ortadan kaldırır gibi düşünülse de bu durumun bazı istisnaları bulunmaktadır. Özellikle 4857 sayılı İş Kanunu kapsamında belirli şartların oluşması hâlinde çalışanlar, kendi istekleriyle ayrıldıklarında dahi kıdem tazminatına hak kazanabilirler.

İşten kendi isteğiyle ayrılan kişinin kıdem tazminatı alma şartları, ilgili yasal düzenlemeler, Yargıtay kararları, haklı fesih nedenleri, istifa süreçleri, iş sözleşmesinin sona erme halleri ve işçinin haklarını nasıl koruyabileceği gibi pek çok konu detaylı şekilde ele alacağız. Aynı zamanda ihbar tazminatı, raporlu işten ayrılma, evlilik nedeniyle iş bırakma, askerlik, emeklilik, mobing gibi ayrıntıları açıklayacağız.

Kıdem Tazminatı Nedir, Kimler Hak Eder?

Kıdem tazminatı, belirli şartlar oluştuğunda işçiye işveren tarafından yapılan parasal ödemedir. Ödeme, işçinin uzun süreli hizmetine karşılık bir nevi vefa borcudur; iş güvencesi kapsamında çalışanlara tanınmış önemli bir haktır.

Kıdem tazminatının temel şartları şunlardır:

1. İşçi, en az 1 yıl aynı işverenin işyerinde çalışmış olmalıdır.
2. İş sözleşmesi, işveren tarafından haksız nedenle feshedilmiş ya da işçi tarafından haklı nedenle sonlandırılmış olmalıdır.
3. Fesih türü, İş Kanunu’nun 14. maddesine uygun olmalıdır (devlet memurlarında farklı hükümlere tabidir).

Şartlar sağlandığında işçi her tam yıl için 30 günlük brüt ücreti kadar kıdem tazminatına hak kazanır. Aylar oranında hesaplama da yapılır.

Kıdem tazminatı almaya hak kazanan durumlara örnekler:

• İşverenin işçiyi haksız yere işten çıkarması,
• Kadının evlenip bir yıl içinde istifa etmesi,
• Erkek çalışanın askerlik nedeniyle işten ayrılması,
• İşçinin emekliliğe hak kazanması (yaş dışında prim ve gün sayısını doldurması),
• İşçinin sağlık, ahlak, iyi niyet kuralları veya mobbing nedeniyle haklı fesih yapması.

Not: İşçinin kendi isteğiyle ayrılması genel olarak kıdem tazminatı hakkını ortadan kaldırır.

Kendi İsteğiyle İşten Ayrılan İşçi Kıdem Tazminatı Alabilir mi?

Genel kural olarak kendi isteğiyle işten ayrılan işçi kıdem tazminatı alamaz. Çünkü iş sözleşmesini kendi inisiyatifiyle fesheden çalışan, işverenin bir kusuru ya da hukuki gerekçe göstermediği sürece kanunen tazminat hakkını kaybeder. Ancak bu durumun istisnaları mevcuttur ve istisnalar, işçiye tazminat alma imkânı sağlar.

İşçinin kendi isteğiyle ayrıldığı ama tazminat alabildiği durumlar şunlardır:

1. Evlilik Nedeniyle İşten Ayrılma: Kadın çalışan, evlendikten sonra bir yıl içinde işten ayrılırsa kıdem tazminatına hak kazanır. Bu hak yalnızca kadın işçilere tanınmıştır ve evlilik belgesiyle birlikte işverene yazılı olarak bildirim yapılmalıdır.
2. Askerlik Nedeniyle İşten Ayrılma: Erkek çalışanlar, askerlik görevi nedeniyle işten ayrıldıklarında askerlik celp kağıdı ile birlikte işverene başvurduklarında kıdem tazminatlarını talep edebilir.
3. Emeklilik (Prim ve Gün Sayısının Doldurulması): Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından verilen “kıdem tazminatı alabilir” yazısı ile emeklilik gerekçesiyle işten ayrılan kişiler, yaş şartı aranmaksızın kıdem tazminatını alabilirler.
4. Sağlık Sebepleri: İşçinin sağlık durumunun yaptığı işle bağdaşmaması hâlinde bu durumu doktor raporuyla belgelendirmesi koşuluyla iş sözleşmesini haklı nedenle feshetmesi mümkündür.
5. Ahlak ve İyi Niyet Kurallarına Aykırılık: İşverenin, işçiye karşı kötü muamelede bulunması, mobbing uygulaması, cinsel tacizde bulunması gibi durumlar, işçiye haklı fesih hakkı sağlar.
6. Mobbing (Psikolojik Baskı) Nedeniyle Ayrılma: İş yerinde sistematik olarak baskı, dışlama, küçümseme gibi davranışlara maruz kalan işçi, bu durumu belgeleyebilirse haklı nedenle işten ayrılarak kıdem tazminatına hak kazanabilir.
7. Ücretin Ödenmemesi veya Eksik Ödenmesi: İşverenin işçiye zamanında veya tam ücret ödememesi durumunda işçi haklı nedenle sözleşmesini feshedebilir ve kıdem tazminatını alabilir.

Dikkat Edilmesi Gerekenler:

• İşçi, nedenlerin geçerli olduğunu belgelendirmekle yükümlüdür.
• Fesih bildirimleri mutlaka yazılı olarak yapılmalıdır.
• İşçinin haklı neden bildirmeden yalnızca “ayrılmak istiyorum” demesi tazminat hakkı doğurmaz.

İş Kanunu’na Göre Haklı Fesih Nedenleri Nelerdir?

4857 sayılı İş Kanunu, işçiye bazı durumlarda iş sözleşmesini haklı nedenle ve derhal feshetme hakkı tanımaktadır. Haklı nedenler gerçekleştiğinde işçi, işten kendi isteğiyle ayrılsa bile kıdem tazminatına hak kazanır. Ancak her haklı fesih aynı zamanda ihbar tazminatı doğurmaz; fark da ayrıca değerlendirilmelidir.

İşçinin haklı nedenle fesih hakkı tanıyan başlıca durumlar:

1. Sağlık Sebepleri

• İşçinin yaptığı iş, sağlığını tehdit ediyorsa ve bu durum raporla belgelenirse, sözleşmesini sona erdirebilir.
• Örneğin, sürekli kimyasallarla çalışan bir işçide solunum hastalığı gelişmişse.

2. Ahlak ve İyi Niyet Kurallarına Aykırılık

• İşverenin işçiye karşı küfür etmesi, hakaret etmesi, fiziksel şiddet uygulaması, tacizde bulunması,
• İşçinin maaşını eksik ya da geç ödemesi,
• Söz verilen şartların yerine getirilmemesi,
• Bu tür davranışlar belgelenirse, işçi haklı nedenle ayrılabilir ve kıdem tazminatını talep edebilir.

3. Zorlayıcı Sebepler

• İşyerinde meydana gelen yangın, salgın hastalık, savaş, doğal afet gibi nedenlerle çalışma imkânı ortadan kalkarsa, işçi bu gerekçeyle sözleşmesini feshedebilir.

4. Ücret ve Ödeme İhlalleri

• Ücretin 20 gün ve daha fazla süredir ödenmemesi,
• Fazla mesai ücretlerinin yatırılmaması,
• Yasal izin haklarının verilmemesi gibi hak kayıpları, haklı fesih sebebidir.

Fesih Sürecinde İşçinin Yapması Gerekenler:

• Fesih gerekçesi yazılı şekilde belirtilmeli,
• Gerekirse duruma ilişkin kanıtlar (rapor, mesaj, tanık vb.) sunulmalı,
• İşçinin talebiyle birlikte işverene kıdem tazminatı ödenmesi gerektiği açıkça yazılmalıdır.

İstifa Eden İşçi Hangi Durumlarda Tazminat Alabilir?

Çoğu kişi, istifa eden işçi tazminat alamaz şeklinde yaygın bir kanaate sahiptir. Ancak bu durum mutlak bir kural değildir. İşçinin kendi isteğiyle işten ayrılması bazı özel koşullar altında tazminat hakkını ortadan kaldırmaz, aksine yasal dayanağı varsa bu hakkı doğurur.

İstifa eden işçinin kıdem tazminatı alabileceği başlıca durumlar:

1. Kadının Evlilik Sebebiyle İşten Ayrılması

• Evlenme tarihinden itibaren bir yıl içinde yapılmalıdır.
• Kadın işçi, yazılı olarak işverene bildirim yapmalı ve evlilik cüzdanı örneğini sunmalıdır.
• Bu hak yalnızca kadınlara tanınmış bir ayrıcalıktır.

2. Erkeğin Askerlik Görevi Nedeniyle İstifası

• Askerlik görevini ifa etmek üzere işten ayrılan erkek çalışan, askerlik celp kağıdını ibraz ederek istifa ettiğinde kıdem tazminatına hak kazanır.

3. Emeklilik Sebebiyle İşten Ayrılma (15 Yıl, 3600 Gün Şartı)

• İşçi, 15 yıl sigortalılık süresi ve 3600 prim günü şartlarını tamamladıysa SGK’dan yazı alarak istifa edip kıdem tazminatını alabilir.
• Yaş şartı aranmadan uygulanabilir.

4. Haklı Fesih ile İstifa

• Yukarıda detaylandırdığımız gibi haklı fesih nedenleri (ücret ödememek, kötü muamele, sağlık, mobbing vb.) geçerliyse, işçi istifa ederken aynı zamanda kıdem tazminatına da hak kazanır.

5. Malulen Emeklilik veya Sağlık Raporu ile Ayrılma

• İşçi, sağlık kurulu raporuyla çalışamaz durumda olduğunu belgelerse ve işten ayrılırsa kıdem tazminatına hak kazandırır.

İşçinin dikkat etmesi gerekenler:

• İstifa dilekçesinde gerekçe belirtilmelidir.
• Varsa belgeler (evlilik cüzdanı, askerlik celbi, SGK yazısı vb.) eklenmelidir.
• Haklı fesih gerekçesi olmadan yapılan basit istifa, kıdem tazminatı hakkını ortadan kaldırır.

Yargıtay Kararları Işığında Kıdem Tazminatı Uygulamaları

Yargıtay kararları, iş hukuku alanında çalışanlar ve işverenler için bağlayıcı nitelikte içtihatlar oluşturur. Kararlar, özellikle kendi isteğiyle işten ayrılan işçinin kıdem tazminatına hak kazanıp kazanamayacağı konusunda yol gösterici niteliktedir.

Yargıtay’ın benimsediği bazı temel ilkeler:

1. Evlenme Sonrası Ayrılık

Yargıtay, kadın işçinin evliliğinden itibaren bir yıl içinde işten ayrılması halinde, bu durumun haklı fesih sayılacağına ve işçinin kıdem tazminatına hak kazanacağına karar vermektedir.

2. Askerlik Durumu

Askerlik nedeniyle yapılan fesihlerde, Yargıtay’ın aradığı şart, askerlik görevinin fiilen çağrılmasıdır. Keyfi istifalar bu kapsama girmez. Celp kağıdı ve askerlik şubesinden alınan yazılar önem taşır.

3. 15 Yıl – 3600 Gün Şartı

Yargıtay, bu koşulları yerine getirip SGK’dan yazı alarak işten ayrılan işçinin, yaş beklemeksizin kıdem tazminatını alabileceğine hükmetmektedir. Ancak kişilerin başka işyerinde çalışmaya devam etmesi, bazen kötü niyetli davranış olarak değerlendirilip tazminatın reddine yol açabilir.

4. Mobbing ve Psikolojik Baskı

Mobbinge uğrayan işçilerin psikolojik durumunu belgelemeleri hâlinde, Yargıtay bu durumu haklı fesih nedeni saymakta ve tazminat hakkını onaylamaktadır. Tanık beyanları, psikolog/psikiyatrist raporları delil niteliğindedir.

5. Ücretin Ödenmemesi

Yargıtay, ücretin zamanında ödenmemesi veya eksik ödenmesi gibi nedenleri haklı fesih saymakta ve bu gerekçeyle ayrılan işçiye kıdem tazminatı verilmesi gerektiğini vurgulamaktadır. Ancak işçinin bu durumu belgeyle ispatlaması şarttır.

Kararlardan Çıkan Ortak Sonuçlar:

• İspat yükü genellikle işçidedir.
• Süreç belgeli yürütülmelidir.
• İşten ayrılma gerekçesi açık ve tutarlı olmalıdır.

Haklı Fesih Dilekçesi Nasıl Yazılmalı?

Haklı nedenle işten ayrılmak isteyen işçilerin bu durumu mutlaka yazılı olarak bildirmesi gerekir. Çünkü yasal hakların korunabilmesi için resmî bir fesih bildirimi zorunludur. Dilekçe, işverenin ileride itiraz etmesini önler ve işçinin kıdem tazminatı talebinin dayanağını oluşturur.

Haklı fesih dilekçesi hazırlanırken dikkat edilmesi gereken unsurlar:

1. Dilekçede Olması Gereken Bilgiler:

• İşçinin adı, soyadı, T.C. kimlik numarası
• İşyerindeki pozisyonu ve çalışmaya başladığı tarih
• Haklı fesih gerekçesi (örneğin: ücretin ödenmemesi, mobbing, evlilik, askerlik, emeklilik vs.)
• Fesih tarihinin açıkça belirtilmesi
• Kıdem tazminatı talebinin ifade edilmesi
• İmza ve tarih

2. Net ve Açık Bir Dil Kullanılmalı

Dilekçede süslü ya da belirsiz ifadelerden kaçınılmalı, kanunda geçen kavramlara yer verilmelidir.

Örneğin: “4857 sayılı İş Kanunu’nun 24. maddesinin 2. fıkrasının (e) bendine dayanarak iş akdimi haklı nedenle feshediyorum.”

3. Belgeler Eklenmeli

Dilekçeye duruma göre şu belgeler eklenebilir:

• Evlilik cüzdanı fotokopisi
• Askerlik celbi
• SGK’dan alınan emeklilik yazısı
• Sağlık raporu
• Ücret bordroları, banka hesap dökümleri
• Tanık ifadeleri veya şikâyet kayıtları (mobbing iddialarında)

4. İki Nüsha Hazırlanmalı

Dilekçenin bir nüshası işverene teslim edilirken, diğer nüshası işçide kalmalı ve “teslim alındı” kaşesi veya imzası alınmalıdır. Bu mümkün değilse noter aracılığıyla gönderilmesi tavsiye edilir.

Kendi İsteğiyle Ayrılan İşçi İhbar Tazminatı Alabilir mi?

İhbar tazminatı, iş sözleşmesinin feshedileceği durumlarda, taraflardan birinin diğerine belirli bir süre önceden haber vermemesi hâlinde doğan tazminattır. Ancak tazminat, yalnızca belirli koşullarda gündeme gelir ve her işten ayrılan çalışan tarafından talep edilemez.

İhbar tazminatının temel özellikleri:

1- Bildirim sürelerine uyulmadan yapılan fesihlerde gündeme gelir.

2- Süreler, işçinin işyerindeki kıdemine göre değişir:

• 0–6 ay: 2 hafta
• 6 ay–1,5 yıl: 4 hafta
• 1,5 yıl–3 yıl: 6 hafta
• 3 yıldan fazla: 8 hafta

Kendi isteğiyle ayrılan işçi ihbar tazminatı alır mı?

Genel olarak istifa eden işçi ihbar tazminatı talep edemez. Çünkü tazminat, işverenin ani ve haber vermeden işten çıkarma işlemi karşılığında işçiye ödenir. Kendi isteğiyle ayrılan bir çalışanın işverenden ihbar tazminatı alma hakkı bulunmaz.

Ancak şu durumlar farklılık gösterebilir:

• İşveren, işçiyi derhal ve haksız yere işten çıkarırsa, işçi ihbar tazminatı talep edebilir.
• Haklı nedenle iş sözleşmesini fesheden işçi, genellikle ihbar tazminatına değil yalnızca kıdem tazminatına hak kazanır.
• İşverenin bildirim süresine uymadan çıkış yapması, işçiye doğrudan ihbar tazminatı hakkı tanır.

İhbar süresine uymadan ayrılan işçinin sorumluluğu:

Eğer işçi kendi isteğiyle işten ayrılıyorsa ve ihbar süresine uymuyorsa bu kez işverenin işçiden ihbar tazminatı talep etme hakkı doğar. Bu nedenle işçiler de işten ayrılmadan önce bildirim süresini göz önünde bulundurmalıdır.

Kendi İsteğiyle Ayrılan İşçi Hangi Haklarını Alabilir?

İşten ayrılan bir çalışanın kıdem tazminatı dışında başka hakları da olabilir. Ancak haklar; işten ayrılış şekline, gerekçeye ve işyerindeki çalışma süresine göre değişkenlik gösterir. İş Kanunu, bu konuda oldukça ayrıntılı düzenlemeler içermektedir.

İşçinin kendi isteğiyle ayrılması durumunda alabileceği başlıca haklar şunlardır:

1. Kullanılmayan Yıllık İzin Ücretleri

İşçinin biriken ama kullanmadığı yıllık izin günleri varsa, iş sözleşmesi sona erdiğinde bu izinlerin karşılığı ücret olarak ödenmelidir.
Hak, ayrılış nedeni ne olursa olsun geçerlidir.

2. Varsa Ödenmemiş Ücretler ve Fazla Mesai Alacakları

İşçinin çalıştığı süre boyunca alacağı kalan maaşlar, ödenmemiş fazla mesai, hafta tatili, resmi tatil ücretleri de ayrılış anında ödenmelidir. Ödemeler, işçinin hakkıdır ve istifa etmiş olsa bile geçerlidir.

3. İşten Ayrılış Belgesi ve SGK Bildirimi

İşveren, işçinin çıkışını SGK’ya yasal süresi içinde bildirmeli ve işçiye çıkış belgesi (hizmet belgesi) vermelidir. Belge, çalışanın sonraki iş arayışında önemlidir.

4. İşsizlik Maaşı Hakkı (Şartlı)

Kendi isteğiyle ayrılan işçi işsizlik maaşı alamaz. Ancak eğer fesih, haklı nedenlerle yapılmışsa ve SGK sistemine bu şekilde yansıtılmışsa işsizlik maaşı alınması mümkün olabilir.
Bunun için:

• SGK çıkış kodu doğru seçilmeli (örn. Kod 25, Kod 5 vb.)
• İşçi işsizlik maaşı için 30 gün içinde İŞKUR’a başvurmalıdır.

5. İş Güvencesi ve İşe İade Davası (Haklı Fesihte)

İşçinin ayrılışında işveren kusurluysa ve işçinin iş güvencesi varsa (örneğin çalışan sayısı 30’dan fazla ve 6 ay üzeri çalışma varsa), işe iade davası açma hakkı da bulunabilir.

Tazminat Almak İçin Nasıl Bir Yol İzlenmeli?

Kendi isteğiyle işten ayrılan ve yukarıda belirtilen haklı nedenlerden birine sahip olan işçinin, kıdem tazminatını alabilmesi için doğru ve yasal adımları izlemesi şarttır. Aksi hâlde haklı olsa bile ödeme alamayabilir veya süreç uzayabilir.

Tazminat alma süreci adım adım şöyle işlemelidir:

1. Gerekçeyi Belirle ve Belgeleri Hazırla

• Öncelikle işten ayrılma nedeninizin haklı fesih kapsamına girip girmediğini belirleyin.
• İddianızı destekleyecek belgeleri hazırlayın (evlilik cüzdanı, celp belgesi, SGK emeklilik yazısı, sağlık raporu, banka kayıtları, tanık beyanları vb.).

2. Haklı Fesih Dilekçesini Yaz

• Gerekçenizi açıkça belirten, İş Kanunu’na atıf yapan bir fesih dilekçesi yazın.
• Dilekçeyi mümkünse elden imza karşılığı işverene verin, aksi hâlde noter aracılığıyla gönderin.

3. Tazminat Talebinizi Yazılı Olarak Bildirin

• Aynı dilekçede veya ayrı bir yazıyla, kıdem tazminatı talebinizi de açıkça belirtin.
• Örneğin: “Kıdem tazminatımın yasal sürede tarafıma ödenmesini talep ederim.”

4. İşveren Ödeme Yapmazsa Arabulucuya Başvurun

• İş mahkemelerine gitmeden önce, arabuluculuk süreci zorunludur.
• Arabulucu başvurusunda bulunarak tazminat, yıllık izin ve varsa diğer alacaklarınızı talep edebilirsiniz.

5. Sonuç Alınamazsa Dava Açın

• Arabulucuda anlaşma sağlanamazsa iş mahkemesine dava açabilirsiniz.
• Mahkemeye sunacağınız evrak ve tanıklar, davanın sonucunu doğrudan etkiler.

Tavsiyeler:

• Süreci bir iş hukuku avukatı eşliğinde yürütmeniz daha sağlıklı olacaktır.
• Her aşamayı yazılı belgelerle destekleyin.
• Süreleri kaçırmayın. Fesih sonrası 1 yıl içinde tazminat talebinde bulunulmalıdır.