İş Sözleşmelerinde Nelere Dikkat Edilir?

Günümüzde birçok kişi işe girerken işveren ile birlikte iş sözleşmesi yapmaktadır. İş sözleşmesini imzalamadan önce maddelerinin doğru olarak eklendiğine ve şartların uygun olduğuna dikkat etmek gerekmektedir. Bu yazımızda iş sözleşmelerinde nelere dikkat edilir, bunu işleyeceğiz.

İlk olarak iş sözleşmesinin ne demek olduğuna bakalım. 4857 sayılı İş Kanununa göre iş sözleşmesi şöyle tanımlanmıştır: İş sözleşmesi, bir tarafın yani işçinin bağımlı olarak iş görmeyi, diğer tarafın yani işverenin ücret ödemeyi üstlenmesinden oluşan sözleşmeye iş sözleşmesi denmektedir.

Aslında sözleşmenin mantığı iki tarafın da bir hukuki sonucu elde edebilmek için iradelerini karşılıklı olarak açıklamalarıdır. İş sözleşmeleri, iki tarafa da borç yükleyen sözleşme çeşitlerindendir.

İş sözleşmeleri hem işverenler için hem de işçiler için çok önemli bir yer tutmaktadır. İş sözleşmeleri ayrıca işveren için de işçi için de bir yol haritası özelliği taşımaktadır. İlk başta iki taraf belli bir süre görüşerek işin asıl kısmına geçmektedir. Taraflar en başta işçinin hangi işi yapacağını, haftada ya da ayda ne kadar çalışacağını, maaşın ne kadar olacağını ve diğer unsurları tartışırlar ve bu unsurlar da sözleşmede yer alır.

Sözleşmede yer alan bu hususlardan dolayı iş sözleşmesi her iki taraf için de önemli bir yer tutmaktadır. Fakat geriye dönüp bakıldığında işveren ve işçi arasındaki davaların en büyük sebebi de iş sözleşmeleri olarak görülmektedir. Bu yüzden iş sözleşmesi yapmadan önce iki tarafın da konu hakkında bilgili olmasına dikkat edilmelidir.

İş sözleşmelerinde ilk dikkat edilmesi gereken kurala göre sözleşmeler mutlaka yazılı yapılmalıdır. Aslında sözleşmelerin yazılı olma gibi bir zorunluluğu yoktur, iş sözleşmeleri sözlü de yapılabilir. Fakat iş mevzuatına göre geçerlilik süresi 1 yıl ya da daha fazla olan iş sözleşmeleri yazılı olarak düzenlemelidir. Yani geçerlilik süresi 1 yıldan az olan iş sözleşmeleri yazılı olarak düzenlenmeyebilir ama garanti olması için kağıda dökülmesinde fayda vardır.

İş sözleşmelerini taraflar istedikleri gibi doldurabilirler. Sözleşmenin hazırlık aşamasında taraflar, kendilerine ve çalışma şartlarına uygun olan maddeleri yasal ise sözleşmeye ekleyebilirler. İşçiye de işverene de herhangi bir sınırlama getirilmemektedir.

Her iş sözleşmesinde bulunması gereken bazı kısımlar vardır. Bu kısımları ise şöyle sıralayabiliriz:

• İşçi ve işveren bilgileri.
• Sözleşmenin geçerlilik süresi.
• İşçinin deneme süresi.
• İşçinin maaşı.
• Fazla çalışma durumu.
• Sözleşmenin fesih ve tazminat hükümleri.

İş sözleşmelerinde dikkat edilmesi gereken diğer bir husus da ücret konusudur. İş sözleşmesinde ücret kesinlikle net ya da brüt şeklinde belirtilmelidir. Eğer bu tarz bir belirtme olmazsa ücret konusu netlik kazanmamaktadır.

İş sözleşmelerinde tarih de önemlidir. Sözleşmede sadece sözleşme tarihinin belirtilmesi yanlıştır. Sözleşme tarihi işe başlangıç manasına gelmemektedir. Bu yüzden iş başlangıç tarihi kesin olarak belirtilmelidir.

Diğer bir husus da, iş sözleşmesine deneme süresinin eklenmesidir. Bu sürenin sözleşmeye eklenmesi işverenin lehine olur. Deneme süresi en fazla iki ay olarak kabul edilir. Fakat işverene göre bu süre daha kısa tutulabilmektedir.

İş sözleşmesinde mesai konusu da işlenebilmektedir. İşçilere fazla mesai yaptırılacaksa bunun sözleşmede belirtilmesi gerekmektedir. Eğer sözleşmede böyle bir madde yoksa işveren işçiye mesai yaptıramaz.

İş sözleşmesine ek olarak önemli olan bir diğer konu da işçi özlük dosyasıdır. İşveren tarafından hazırlanan işçi özlük dosyasında yer alması gereken belgeler ve bilgiler şunlardır:

• İşçi ile yapılan iş sözleşmesi.
• İşçinin ikamet bilgileri.
• İşçinin iletişim bilgileri.
• İşçinin kimlik bilgileri.
• İşçinin sağlık raporu.
• İşçinin sabıka kaydı.
• İşçinin eğitim durumunu gösteren bir belge.
• İşçinin öz geçmişi.
• İşçinin referansları.
• İşçinin maaşının ödeneceği banka hesap numarası.

Yukarıda belirttiğimiz gibi iş sözleşmeleri işçi için de işveren için de oldukça önemlidir. Sözleşmeler muhakkak hukukçularla birlikte hazırlatılmalıdır. Sözleşmelere tarih atılmalıdır. Maddeler açıklanarak yazılmalı ve yükümlülükler doğru olarak belirlenmelidir. Sözleşmenin feshi sırasında neler olacağı ve yapılacağı açık açık belirtilmelidir. İş sözleşmelerinde yasalara aykırı maddeler olmamalıdır.